Саулукъ

Бюгюнлюкде тишлени багъыу-профилактика ишге аслам эс бурулады. Бек башы: пастаны тюз сайлай билирге керекди. Бу теманы юсюнден биз стоматолог Мокъаланы Валентина бла ушакъ этгенбиз.

Бюгюнлюкде Россейде эм жайылгъан аурууладан бешден бири къан тамырла бла байламлыдыла. Аланы юсюнден терапевт Магрелланы Келимат бла ушакъ этгенбиз.

Жыл сайын дунияда инсультдан жыйырмадан артыкъ миллион адам ауруйду. Аладан беш миллиону ёледи,  кёбюсю уа ауур саусузла болуп къаладыла,. Бизни къыралда инсультдан ауругъанла жыл сайын  тёрт жюз минг адам боладыла. 

Бизни тамата тёлюбюз ёмюрлени теренинден да жашауда саулукъгъа хайырлары болгъан къаллай сейир амалланы хайырланнганларын бизге Улбашланы Саният жазып жибере-жибере турады. Алгъаракъда биз сизни андан бир къаууму бла сизни алгъаракъда шагъырей этген эдик. Бюгюн да аны бир кесиги бла шагъырей этерге сюебиз.   

Кёп болмай КъМР-ни саулукъ сакълау министри Рустам Калибатов ишчи жолоучулугъуну  чеклеринде  "Саулукъ сакълау"  миллет проекге кирген "Саулукъ сакълауну биринчи звеносун игилендириу" регионал программагъа кёре,  Кёнделенде тынгылы ремонт этиле тургъан  амбулаторияда   болгъанды.  

Таугъа баргъанда, терлегенлей жел урса, ёпкеле ауруп къаладыла. Жаланда бир кече сууукъ отоуда къалсанг, ол кесин билдирип къояды. Ёпкелени саулукъларын къалай сакъларгъа боллукъду? Аны юсюнден Огъары Малкъарны больницасыны баш врачы Чаналаны Аслижан бла ушакъ этгенбиз.

Къуруда таблеткала бла багъылып тургъандан арыйбыз. Саныбызны – чархыбызны кючлендирир амалла излейбиз. Не десек да, элли жылдан сора  адам саны – чархы арыгъанын сезип башлайды. Эрттенликде тургъан да къыйын, ингирде да жукъу жокъ. Аны не зат тюрлендирирге боллукъду.?  Аны юсюнден биз терапевт Холамханланы Халимат бла ушакъ этгенбиз.

Кеслерине медицина усталыкъны жюрек излемлери бла сайлап, жамауатдан ыразылыкъгъа, хурметге да тийишли бола ишлеген эгеч-къарындашларыбыз асламдыла. Ала къолларындан келгенни, билимлерин да аямай кюрешгенлерини хайырындан  а, дуния пандемия болумланы къужур кезиуюне тюшюп къалгъанда да, халкъ алагъа ышаннганды. Акъ халатны киерге, биреуню саулугъу, бирде уа жашауу ючюн окъуна жууаплылыкъны боюнуна алыргъа бош анстан сайлау этмегенлерин да ачыкълагъандыла врачларыбыз, медсестраларыбыз, бирси медицина ишчилерибиз.

Арт жыллада республикада энчи иели стоматология клиникала терк-терк ачыладыла. Къырал медицинагъа ал бермезге кюрешгенликге, аладан артыкъ иги ишлемейдиле. Сёзсюз, иги врачла бардыла. Алай, хар усталыкъдача, кеслерини жерлеринде болмагъанла да тюбейдиле. Аланы билимсизликлери, хуржунубузну женгил этгенден сора да, саулугъубузгъа заран тюшюредиле.  Стоматология бла болум бютюнда къыйынды.

Бизни республикада медицинаны айныууна къыйын салгъан кёп таулу врачла бардыла. СССР-ни  саулукъ сакълаууну отличниги,  КъМАССР–ни  сыйлы врачы Малкъарланы Ахмат аты айтылгъан врачладан бири болгъанды, КъМР–ни Правительствосуну, Парламентини, Саулукъ сакълау министерствосуну  сыйлы грамоталары бла саугъаланнганды. Ол  1981–2006 жыллада республикалы больницаны багъыу жаны бла баш врачыны орунбасары болуп тургъанды, 2006–2014  жыллада уа граждан къоруулау жаны бла баш врачны  орунбасары эди. Жашаудан 83-жыллыгъында кетгенди. Алай аны бла бирге ишлегенле, битеу жамауат да бу сейирлик адамны эслеринде тутадыла.