Все статьи

Къарачай-малкъар тилни чынтты алими

Филология илмуланы доктору, профессор, Къабарты-Малкъар къырал университетни къарачай-малкъар филология кафедрасыны таматасы, Къабарты-Малкъар Республиканы илмуларыны сыйлы къуллукъчусу Кетенчиланы Бахауутдинни жашы Мусса къарачай-малкъар тилни айнытыугъа уллу къошумчулукъ этген, къайгъыргъан алимлерибизден бириди.  Аны ишини юсюнден филология илмуланы кандидаты, доцент Апполаны Алим редакциягъа жиберген материалын басмалауну тийишли кёребиз.

Жаз башы сабан ишле

Хар замандача,   Терк районну аграрчылары биринчиле болгъандыла. Кюзлюклеге   семиртгичле чачып   бошап, чууакъ кюнлени бошуна жибермей,  эртте чыкъгъан  жазлыкълагъа   урлукъ салып кюрешедиле.

Сууну магъанасыны юсюнден дерс

Суу байлыкъланы Битеудуния кюнюне атап, РусГидро Нальчикде 10 номерли мектепде ачыкъ дерс бардырылгъанды. Анга гитче классланы окъуучулары къатышхан эдиле.

ТИЛЕК

Огъары Малкъардан Темуккуланы Адилни хапарлары окъуучуланы сагъышландырмай, жюреклерине жетмей къалмайдыла. Бу жол да аны кезиулю хапары бла окъуучуларыбызны шагъырей этерге сюебиз.

Эски, зауукълу оюнла

Жаз башы жетгени бла бирге мектепледе сабийлени окъуу отоуладан тышына чыгъып ойнарыкълары келеди. Жарсыугъа, бир-бирлери уа жаланда телефонла бла ойнаргъа сюедиле. Аны бла бирге саулукъларына заран саладыла.

Жангызлыкъ насыпмыды огъесе...

Жангызлыкъ... Аны магъанасын хар ким да кесича ангылайды.  Тиширыула бла байламлы ол   бютюнда эс бёлюрча темады, дерге боллукъду. Жашауу хар кимни да энчи къуралады. Бирле эрге барып да кеслерин жангызлай сезедиле. Башхала уа жангызлай да насыплыдыла.

Бу ауруудан жаланда ариу къылыкъ-ыз сакъларгъа боллукъду

Токъсанынчы жыллада ВИЧ (вирус иммунодефицита человека) жукъгъан биринчи саусузла эсепге салыннганларында, жамауат титиреген эди: къалай, миллет республикада, неге ушагъан затды бу? Кёпле: «Къайдан чыкъды хата?» - деп, соруу салып, терк окъуна жууап табып, хар зат да тюзетилип къаллыкъ суннган эдиле. Айхай, болмады алай.

КЪАБАРТЫ-МАЛКЪАР РЕСПУБЛИКАНЫ БАШЧЫСЫНЫ БУЙРУГЪУ

КЪАБАРТЫ-МАЛКЪАР РЕСПУБЛИКАНЫ БАШЧЫСЫНЫ

Б У Й Р У ГЪ У  

Мардалагъа келиширча боллукъду

Бу кюнледе "Жашау этерге инфраструктура»  жангы миллет проекге кёре Ташлы-Талагъа баргъан жолну 3,1 километр кесегине тынгылы ремонт этип башлагъандыла. Аны кезиуюнде Ленин атлы ара орамы да жангыртыллыкъды, деп билдиредиле КъМР-ни Транспорт эмда жол мюлк министерствосуну пресс-службасындан.

Юйюр эм демография жаны бла 2036 жылгъа дери къыралда жангы онгла белгиленнгендиле

РФ-ни Правительствосуну Председателини орунбасары Татьяна Голикова Россейде юйюр эм демография политика жаны бла ишни бардырыуну юсюнден магъаналы бёлюмлени туура этгенди, аны баш мураты кёп сабийли юйюрлеге тутхучлукъ берирге эмда къыралда юйюрню институтун андан да бек кючлергеди.

Азаплыкъда да къыралларына кертичилей къалгъандыла

Малкъар эм чюйют миллетлени эки уланы – капитан Къулийланы Къайсын бла генерал Яков Крейзер – не бирикдиргенди аланы? Жангызда 1944 жылда Къулий улу,  жаралы болуп, Ивановский областьны Тейков шахарында госпиталына тюшгенде биринчи уллу саугъасын – Уллу Ата журт урушну орденин Крейзерни къолундан алгъаны угъай.

Ёсюп келген тёлюлерибизге

Озгъан ёмюрледе миллетибизни сабийлери сюйюп ойнагъан оюнладан бири «Бугъунуч» болгъанды. Анга алты-жетижыллыкъладан башлап къатышхандыла. Аны ингирден кеч къарангыгъа дери ойнайгъандыла. Бек  биринчиден, ала уллу ташны неда бир затны  белги этгендиле. Ол тюкюрюучю ташха саналгъанды. 

«Жюзге жууукъ битим къозгъаргъа болады аллергияны»

Аллергиядан къыйналгъанла жылдан - жылгъа кёп болуп барадыла. Андан къорууланыр амалланы юсюнден КъМР-ни Аллергия арасыны аллергологу Мадина Шогенова бла ушакъ этгенбиз.

 

Къоркъуулу ауруудан къутулур амалла

Россельхознадзорну Шимал Кавказда регионла аралы управлениясында юй къанатлыла жукъгъан грипп аурууну (кесеклени) профилактика жорукъларыны, тинтиуню, жайылыууна чек салыуну юслеринден айтхандыла.

Тамблагъы кюнню китапханасы

Белгилисича, Къабарты-Малкъар къырал университет "Приоритет-2030" деген стратегиялы программагъа къатышхан вузладан бириди. Аны бла байламлы вузну айнытырча аслам иш этиледи, ол  санда тамблагъы кюнню китапханасы да къуралырча мадар изленеди. 

Ол жигитлиги бла айырмалы эди

Уллу Хорламны 80-жыллыгъына жоралап, бюгюн окъуучуларыбызны Ата журт урушну ветераны Анахаланы Асхатны жашы Магометни юсюнден материал бла шагъырей этебиз.  

«Ауруу тереннге кетсе, анга мадар тапхан къыйынды»

Бусагъатда жукъгъан, халкъда кесекле деп къоябыз, ауруугъа боялып, юйюрде бири ауруду эсе, барысына да жугъуп, кёпле къыйналадыла. Жарсыугъа, бир ненча кюнню къыздырмасы бийик болуп, ызы бла  терк окъуна ауруу ёпкелеге, солуу ызларына кёчеди. Быллымны амбулаториясыны жаш терапевти Къудайланы Хасанны къызы Лида бла ушакъда биз эллилени бу ауруу бла халлары къалай болгъанын сурагъанбыз. 

 

Насыбы бийик фахмусундады

Малкъар халкъны къол усталары не заманда да болгъандыла. Ата-бабаларыбыз хайырланнган агъач къашыкъладан, табакъладан башлап, къыптыгъа, бичакъгъа дери да аллай адамла жалчытхандыла миллетни керегин. Бюгюн, ол затлагъа атап, эслилерибиз фестивальла, кёрмючле да этедиле. 

 

Кёплени саулукъларына жарагъанды

Тежаланы Хусей бла студент жылладан бери танышбыз. Республиканы къурулуш объектлеринде да тюбей  тургъанбыз. Артда  къоншуда да жашагъанбыз. Къайда да таулу жаш деген атха ол кир  къондурмагъанды. Аскер борчун толтура туруп да,  сайлагъан  усталыгъын ёсдюргенди. 

Жигитлени атлары унутулмазча

Бу кюнледе, Излеучюлени битеуроссей кюнюне аталып, Нальчикде Т.Мальбахов атлы  къырал миллет китапханада  «Биз жерден чыгъаргъанларыбызны эсге салабыз» деген  ат бла тюбешиу ётгенди. Анга «Халкъны эси» эмда «Россейни излеу ишле жаны бла  къымылдауу» деген белгили излеу отрядланы  келечилери, СВО-ну ветеранлары  да келгендиле, шахар школланы бла  колледжлени окъуучулары чакъырылгъандыла. 

 

Страницы