Все статьи

Кёп жыл мындан алгъа эшитген эдим бир малкъарлы акъсакъалдан: «Бизни ауузда Айдаболланы Азнордан акъыллы адам чыкъмагъанды»,-деп. Ол аны бла энчи шагъырей болмагъанды. Таныгъан да этмегенди. Халкъда жюрюген хапаргъа кёре айтханды. Ушагъыбызда эсде къалгъан аны бир къауум акъыл сёзюн да эсгерген эди.

 Ленинград блокада кетерилгенли – 80 жыл

1943 жылда 12 январьда къуршоугъа тюшген Ленинградны эркин этиу, блокаданы чачдырыу операция башланнганды.  Ол кезиуге жигит шахар душманны къуршоуунда тургъанлы юч жыл озгъанды. Немесли командование Ленинград ючюн сермешде   аскерчилери, техникалары кёп санда тас боллукъларын  ангылап, шахарны ачдан, суусапдан къыйнап, жер юсюнден жокъ этерге умутлу эди. Алай шахарны эркинлиги ючюн къазауат ол къуршоугъа тюшген кюнден  башлап, юч жылны ичинде ахырда тохтамагъанды.

Регионлада инвестициялы стандартны быйыл кийирип бошаргъа кереклисини юсюнден РФ-ни Правительствосуну Председателини биринчи орунбасары Андрей Белоусов айтханды. Инвестициялы жумушланы бир стандартха келтириу, бизнесни кенгертирге, къыралны регионларында инвестицияланы кёбейтирге себеплик этерикди. Ол а санкцияла болгъан кезиуде ишни тап бардырыргъа болушурукъду, деп чертгендиле КъМР-ни Экономиканы айнытыу министерствосунда.

Барыбыз да билгенден, Къабарты-Малкъар къыш кезиуде туристле бла альпинистле аслам келирге сюйген регионладан бириди. Бюгюнлюкде мында алты категориягъа юлешиннген 57 турист маршрутла бардыла. Аланы барысыны да узунлукълары 1,4 минг километр чакълы боладыла. Элбрус излеу-къутхарыу бёлюм саулай республиканы жеринде къуллугъун бардырады. Мында Россейдеги 8 бешминглик тауладан жетиси орналадыла.

Бусагъатда диабет бек терк жайылып барады. Сабийлени араларында окъуна кёпдю. Ала конфет – къалач ашамай къалай турсунла?  Белгилисича, сахарный диабетден  ауругъанла татлы  затланы  ауузланыугъа  энчи эс бурургъа керекдиле. Бу ауруугъа  хорлатмаз ючюн, тюнене татлы  затланы  ашагъанла  аланы бюгюн  арталлыда хайырланмай къоядыла. Ол тюзмюдю? Аны юсюнден врач Махийланы Танзиля айтады:

Миллетде белгили, намысы-сыйы жюрюген тиширыу сёлешеди бир кюн. «Кёп болмай концертге баргъанма да, ачыуланырыгъым да келип, жюрегим да къыйналып чыкъгъанма. Мен оюм этгенден, аллай жерге бара эсе адам, анда кесин жюрюте билирге керекди.  Бек алгъа ары келгенле пальтоларын тешмей киредиле концерт барлыкъ залгъа. Кийимлени тагъар жер барды, театрны ичи жылыды, да сора омакъ кийинип, адепли болуп олтурсакъ, иги болмазмы эди?

Лашкутачыла Акъайланы Къубадийни къызы Фатима бла баш иеси Къаракъызланы Мусса  беш сабий ёсдюредиле. Баш иеси Къаракъызланы Ахматны жашы Мусса бла ала бир юйюр къурап жашагъанлы 24 жыл болады. Фатима юйюрде жангыз сабий болуп ёсгенликге, Муссаны уа 13 эгечи бла къарындашы бар эди. Аланы асламы бюгюнлюкде да Къыргъызда жашайдыла. Мусса бла эки къарындашы бери келип юйюрленнгендиле. Фатима бла уа аны 90-чы жылланы ахырында Лашкутада жашагъан жууукълары танышдыргъан эдиле.

Шаптал жер юсюнде бек эрттеден ёседи. Адамла, башха кёгетленича, аны да бахчаларында орнатып хайырланадыла. Шимал Кавказда шапталны 44 тюрлюсю ёседи. Аланы бирлери эртте бишедиле, бирлери уа жайны ортасына дери турадыла. Шаптал терекни бийиклиги асламында 8 метрге жетеди, бирлери уа андан бийик да боладыла. Ол жылы жерледе 100 жылгъа дери жууукъ заманны ёседи. Бастыргъандан сора, юч, бирде уа беш жылдан сора кёгет берип башлайды. Тамырлары жерге терен кетгенлери ючюн, къургъакъ жайны да къыйналмай кётюреди.

Биттууланы Илияс Къазахстанда атасы Къаншау бла анасы Элбайланы Хаждаутну къызы Радимханны уллу юйюрюнде туугъанды. Бюгюнлюкде он юч сабийден туугъанланы, туудукъланы да бирге алсанг, Биттууланы юйюр  малкъар халкъда эм уллугъа саналады.