Тарых

Быйыл Уллу Ата журт урушну кезиуюнде Ленинград блокада чачдырылгъанлы 81 жыл толады. Бу жигит шахар ачлыкъдан,  сууукъладан, душманны топларыны чачылыуларындан да сынмагъанды, аны адамлары – сабийле, тиширыула, тамата тёлюню келечилери, туугъан шахарларына кертиликни юлгюсюн кёргюзтгендиле.

Озгъан ёмюрню отузунчу жыллары Совет Союзну терк айнып башлагъан заманы болады. Бизни къырал ол кезиуде граждан эмда аскер авиацияны чыгъарыуда алчыладан бири эди. Адамларыбызгъа аны юсюнден билдирир ючюн а агитациягъа да уллу магъана берилип тебирейди.

1934 жылда январьда Къабарты-Малкъар эл мюлкде жетишимлери, колхозланы бла совхозланы ишлерин кючлеу жаны бла жумушланы тамамлагъаны эмда къыралны аллында алгъан борчланы толтургъаны ючюн Ленинни ордени бла саугъаланнганды эмда партияны XVII  съезди атлы битеуроссей къызыл къангагъа жазылгъанды.

3-чю даражалысына уа - Абайланы Магомет бла Кърым, Гелястанланы Кёккёз Келеметланы Исмайыл, Сотталаны Зулкъарний, Улбашланы Келлет, кичи урядник Шакъманланы Алий-Солтан, Эфендиланы Аслан-Алий.

Биринчи дуния уруш 1914 жылда 1 августда башланнганды эм сау тёрт жыл бла юч айгъа жууукъ баргъанды. Ол жер юсюнде болгъан бек уллу къазауатладан бирине саналады. Аны Германия башлагъанды. Аны жанына болуп Австрия бла Венгрия (ол заманда бир къырал), Болгария, артда уа Тюрк да бардыргъандыла. Бирси жанындан а, алагъа къажау, Россей, Британия эм Франция, артда уа Япония да кюрешгендиле. Саулай а ол урушха отуз сегиз къырал къатышханды. Дуния уруш деп да андан айтылгъанды.

Быйыл 11 январьда Малкъар Россей империяны къауумуна къошулгъанлы 198 жыл болады. Ол уллу тарых магъаналы ишди.  Миллетни кеси ыразылыгъы бла биригирге итиниулюгю орус эм малкъар халкъланы араларында шуёхлукъну, малкъар халкъны тарых айныууна кючлю мурдор салгъан халланы башланнганлары болгъанды. Ол тарых кезиуню эмда аны халкъыбызгъа магъанасыны юсюнден сыйлы алимибиз, профессор  Сабанчыланы Хаджи-Мурат былай жазады:                          

Боташлары уллу белгили тукъумланы бирине саналады. Башхаладача, бу тукъумдан да кёп белгили адам чыкъгъанды.

Къарачай-малкъар халкъны юсюнден жазылгъан затланы асламысы ажашырча халдадыла. Нек дегенде кёп жерледе халкъыбызны аты тюз жазылмагъанды, бири бизге татарлыла дейди, башхасы тау къабартылыла дейди. Алай а ол бизни юсюбюзден жазылгъанын хапарда айтылгъан шартла билдирип турадыла.

Адам улу жаратылгъанлы орналгъан, жашагъан жерине, элине, тёгерегинде суууна, агъачына, таууна, тёшюне, ёзенине, ташына дери окъуна, аланы бир затха ушатып неда къылыгъына кёре эмда былай бир иш бла байламлы ат айтады. Биз аланы къайсы элибизге, ауушубузгъа барсакъ да, кёзюбюз бла кёребиз. Ала бурун заманладан айтылып келгенликге, алан, муну атагъан атын къалай тап келишдирген эди, дейбиз.

9 декабрьде Россейде Ата журтну Жигитини кюню белгиленеди.   Октябрь революциягъа дери уа 9 декабрь (эски орузлама бла 26 ноябрь) Сыйлы Георгийни жоруна тийишли болгъанланы байрамына саналгъанды.