Календарь событий

Эсгериу

Жеккеланы Махмутну жашы Алим ишлеп, спорт бла да кюрешип бек жашлай башлагъан эди. «Ёмюрю къысха боллугъун билгенча, жашаргъа ашыкъгъанча эди аны хар атламы,-дейди  анасы Ляжинка, Шаулухланы Хасанны къызы. - Бу машиналаны, техниканы асыры сюйгенден, акъылбалыкъ болгъунчу окъуна тракторгъа олтуруп, колхозда ишлегенди. Сизни газетигизде да эртте бир чыкъгъан эди аны тракторну жюрютюп баргъан кезиуде алыннган сураты. 

Ыйыкъны ичинде, 19-25 октябрьде, административ бузукълукъланы эсепге алгъан автоматизацияланнган системаны шартларына кёре, жолда жюрюуню жорукъларын сакъламагъанлагъа 7,6 мингнге жууукъ терслеу материал хазырланнганды. Тазирни ёлчеми 5 миллионнга жетгенди.  

Уллу Хорламны 75-жыллыгъына
 

Кёп жашларыбызны урушда этген жигитликлери халкъыбызгъа белгили болмай къалгъанды. Къумукъ улу да аллайладан бириди. Нухчукъну юсюнден кёп хапар айтырча шартла табалмагъанбыз, алай белгили совет аскер башчы кесини эсгериулеринде аны атын сагъына эсе, ол керти да жигит адам болгъанына ишеклик жокъду.

Малкъар халкъ таурух

Бахсан черек башланнган жерде, чынгыл тау бузланы къатларында таулу эл болгъанды. Элни къыйырында юйде эри бла къатыны эм аланы алыкъа туумагъан биринчи сабийлери жашап болгъандыла. Къагъанакъ жашчыкъны ауазы чыкъгъан кезиуде ырхы тюбюне тюшюп ёлгенди атасы. Ата-бабаларындан бирини намысына деп, жашчыкъгъа таулуланы араларында  намысы жюрюген, аты айтылгъан пелиуанны атын атайдыла - Малкъарукъ деп.

Халкъыбыз ёмюрледен бери да къолайлы, мамыр, тюзлюк жашауну кюсеп келгенди. Кёп къыйынлыкъла сынап, эзилип, ёмюр сюрген эсе да, тёзюмлюлюгю, гиртчилиги, жигерлиги, таукеллиги бла озгъан ёмюрде бир къауум жетишимге жетишгенди. Биринчиден, билим алыуну айтсакъ, саулай къыралда окъуулу адамларыны  саны бла биринчи жерни алгъанды. 

Аналыкъны сынаргъа сюймегенле бусагъатда аз тюйюлдюле, бютюнда Европада. Тиширыула да, эр кишилеча, бийик билим алып, жууаплы ишлени тамамлайдыла, бийик къуллукълада олтурадыла. Алай аналыкъны сайлагъанла да аз тюйюлдюле. Бир – бирле ишде да, юйде да жетишимлиледиле. 

Кёп болмай Къабарты-Малкъар къырал университетде «Географиядан диктант» деген кезиулю халкъла аралы акция болгъанды. Ол РФ-ни  Президенти,  Орус география обществону (РГО) попечитель советини  таматасы Владимир Путинни башламчылыгъы бла жыл сайын бардырылады. Аны магъанасы -  жамауатны географиягъа эсин  бурургъады, кереклисин ангылатыргъады эм ата журтларын игирек танырча, сюерча этергеди.   

Юйлеринде итле тутханла быллай жаныуарланы къаллай ауруулары болгъанын да билирге керекдиле. Аланы арасында эм къоркъуулудан бири эминады.

Россельхознадзорну Къабарты-Малкъарда эмда Шимал Осетияда Управлениясындан билдиргенлерине кёре, быйыл биринчи ноябрьден башлап, сют продукцияны бар тюрлюлерине «Меркурий» системада электрон ветеринар сертификатла алып башларгъа тюшерикди.

Къабарты-Малкъар къырал аграр университетни къауум окъуучусу алгъаракъда РФ-ни Эл мюлк министерствосуну вузларыны активлерини «ВКорень» деген биринчи Битеуроссей школну (форумну) ишине къатышхандыла, деп билдиргендиле университетни пресс-службасындан.

КъМР-ни Урунуу эмда социал къоруулау министерствосуну  "Намыс» социал-реабилитация учреждениясына юйюрлеринде  хал тапсыз болуп къыйналгъан  сабийле тюшедиле. Аллайлагъа уа  энчи  болумла, кёз-къарам  керекдиле. Мында алагъа къаллай онгла къуралгъанларыны юсюнденди бизни  бу социал араны  директору Адальби Карданов бла ушагъыбыз. 

(баргъаны)

Ы

Ылгъыз – даржалары эки тюрлю жюрюген, тукъум сыйлылыкълары бирча болмагъан тукъумладан тиширыу, бий бла жалгъашып, андан туугъан сабий.

Ылхым – ырхым не да ырахын. Жунчуу, тюгениу.

Ылхынык – бир къауум адам келишип, ишлеп, артда уа юлюшлерине ыразы болмай не башха сылтау бла арада сёз чыгъыу, даулаш.

Ылызгъыр – мал, кийик сюрюулени аякъ ызлары. Къуугъун болса, аллай ызны алып барадыла.

Быйыл 1 ноябрьде  КъМР-ни халкъ поэти, Ленинчи саугъаны, СССР-ни, РФ-ни Къырал саугъаларыны лауреаты Къулийланы Къайсын туугъанлы 102 жыл толады.  Аны чыгъармачылыгъы малкъар поэзияны эмда бийик тёппесичады. Ол  жазгъан тизгинле жаланда Россейде угъай, андан тышында да кенг белгилидиле. Поэт, белгилисича, шуёхлукъну къаты тутханладан болгъанды, тенглерин жаныча кёрюп. Аны юсюнден айтады бу эсгериу материалда Дагъыстанны халкъ поэти Магомед Ахмедов да.

Черек районда уллайгъанланы жокълау, алгъышлау, саугъалау ахшы тёреге айланнганды. Алагъа къуралгъан тюбешиуле  бир бирлерин тансыкъларгъа, ушакъ этерге,  солуп, зауукълукъ алыргъа да онг бередиле.

Миллетибизге келишмеген ,ушамагъан затла кёре бараса жашауда. Бусагъатда адет болуп къалгъан кёп зат эртте заманлада уллу бедишге саналгъанды. Ол сагъышла мени акъылыма жашауу келген бир тиширыуну хапарындан сора келгенди. Аны сизге да, багъалы окъуучула, билдирирге сюеме.