Календарь событий

Быйыл белгили орус поэт, жазыучу, кёчюрмечи Борис Леонидович Пастернак туугъанлы 130 жыл толгъанды.  Ол Нобель саугъагъа тийишли сёз усталадан бири болгъанды, аллай даража, белгилисича, алай кёп адабиятчыгъа берилмегенди. 

РФ-ни Правительствосу  ырахат шахар болум къурау жаны бла проектлени 4-чю битеуроссей конкурсуну эсеплерин чыгъаргъанды. «20 минг адамгъа дери жашагъан гитче шахарла» деген къауумда хорлагъанланы санына Къабарты-Малкъарны Чегем шахары да киргенди.

Бу кюнледе Урван  районда   нартюхню ура орадыла. Быйыл ол  мюлклени барысында да    11 минг гектар чакълы жерде  ёсдюрюлгенди. Арендаторла урлукъгъа    кесибизни эм тыш къыраллы сортладан айырмалыланы   салгъандыла.

Тырныауузну вольфрам-молибден комбинатыны директорларыны араларында Борис Хагуцирович Блаевни  къыйыны артыкъда уллуду десек, ётюрюк болмаз. Ол анга башчылыкъ этген онеки жылны ичинде  производствону кибик, магъаданчыланы шахарын да  айнытыу жаны бла  алгъын таматаладан эсе кёп зат этерге жетишгенди. Аны жашауу комбинатны къадары бла къаты байлашханды.

Алгъын заманлада аурууну хорлар онглары болгъан кёп амаллагъа бусагъатда жараусузлагъача къарайдыла. Бирде уа ала къоркъуулула окъунадыла.  Врач-педиатр Евгений Тимаков  аналаны бла аммаланы бу жаны бла жангылычларыны юсюнден «Комсомольская правда» газетни корреспондентине хапарлагъан эди. Ол амалланы хайырлылыкъларын, хаталыкъларын къатлап эсигизге салайыкъ.

Таулу халкъ ёмюрледен бери да малчылыкъ бла кюрешип келеди. Мал тутхан адам а бичен ишлерге керекди. Ол бек къыйын да, жууаплы да ишге саналгъанды таулулада. Андан айтхандыла халкъда кюз бичен ишге «къанлы кюз» деп да.

Филиппинский тенгизде дунияда эм кёп жашагъан адамланы айрыкамлары барды. Анда Окинава атлы японлу жерчикде жыл санлары жюзден атлагъан беш жюзге жууукъ адам турадыла. Процентлени келтирип айтханда, хар жюз минг инсаннга отуз беш тамата жетеди. Ол а жер башында эм уллу кёрюмдюдю.

Адам тюшюнде кёрген затла аны мыйысыны солумагъаныны угъай, анга бир тюрлю жумушну толтурургъа неда бир ышаннга эс бурдурургъа кюрешген шартладыла дерни аллында, британлы сомнолог (тюшню тинтген илму) Ян Уоллес отуз жылны ичинде 150 мингден аслам тюшню сюзгенди.

Диабетден ауругъанланы саны, медицина алгъа баргъанлыкъгъа, айхай да азаймайды. Андан къыйналгъанланы араларында сабийле да аз болмагъанлары уа бютюнда жарсытады. Аны юсюнден тинтиуню «Экспресс газета» бардыргъанды.

Тау-байыкъландырыучу комбинатха – 80 жыл

1 сентябрьде Тырныауузну вольфрам-молибден комбинаты ишлеп башлагъанлы 80 жыл болады.Къабарты-Малкъарны промышленностуну баш магъаналы предприятиясыны тарыхы анда ишлегенлени урунуу жигерликлери  бла байламлыды. Анга уа мингле бла адамла кеслерини къошумчулукъларын этгендиле –шахтёрла,байыкъландырыучула, геологоразведканы бардыргъанла эм башха усталыкъланы келечилери.

Къарачайны жарыкъ жулдузлары

Къасайланы Осман Къарачай-Черкесни гитче Хурзук элинде туугъанды. Белоруссияны агъачларында партизан полкга башчылыкъ этип алай сермешгенди. Немисли-фашист ууучлаучулагъа къажау кюрешде этген жигитлиги эмда кишилиги ючюн майор Къасайланы Мусаны жашы Осман Совет Союзну Жигити деген атха тийишли болгъанды (ёлгенден сора).

Къабарты-Малкъарны Эл мюлк кооперация эмда фермерлеге себеплик этиу жаны бла компетенцияланы регион арасы  юч миллион сом къоллу болгъанды. Ахчаны  асламысы федерал бюджетден  берилгенди, аз кесегин а республиканы бюджетинден къошхандыла, деп билдиргендиле республиканы Эл мюлк министерствосундан.

Битеуроссей халкъ фронтну Къабарты-Малкъарда бёлюмюню келечилери Майский шахарны администрациясына сёлешип, анда орамлада къалгъан-къулгъанла жыйылып тургъан жерлени тазаларгъа, ачылып тургъан къуюланы башларын люкла бла жабаргъа чакъыргъандыла, деп билдиргендиле ОНФ-ни пресс-службасындан.

Бизни къыралда 2022 жылгъа битеу къырылгъан неда къуруп кетген агъачланы бары да жангыдан къуралыргъа, бу мюлкге от хар жыл сайын салгъан заранны багъасы уа юч кереге азайыргъа (32 миллиард сомдан – 12 миллиардха дери) керекди.

Жети къыз бир юйюрде туууп, ата–аналары бла бир бир  тау элде  жашап тургъандыла. Аналары «жети къызым – жети минчагъым» деп къубултуучу эди, юйюрлери къолайлы эди, нек дегенде кече - кюн демей ишлеп, къолларындан келгенни аямай кюрешгендиле.

Мухажир жангыз кеси жашайды. Андан болур, аны тангы, ингири да бирге ушайдыла. Ма бюгюн да, къалкъыусуз кечесин ашыра, арт кезиуде алай болуп къалгъанды – жукъудан, уяныудан да татыу алгъаны жокъду, къопду да, эшикни кенгнге ачды. Анасы Букъминат алай айтыучу эди: «Эрттенликде Аллах игилик юлешеди. Хар юйге этеди юлюш. Эшигинги ачып тюбемесенг, ол игилик артха айланып кетеди», – деп.