Белоруссияда партизан полкну башчысы

Къарачайны жарыкъ жулдузлары

Къасайланы Осман Къарачай-Черкесни гитче Хурзук элинде туугъанды. Белоруссияны агъачларында партизан полкга башчылыкъ этип алай сермешгенди. Немисли-фашист ууучлаучулагъа къажау кюрешде этген жигитлиги эмда кишилиги ючюн майор Къасайланы Мусаны жашы Осман Совет Союзну Жигити деген атха тийишли болгъанды (ёлгенден сора).

Махтаулу къарачайлы жашны аты Уллу Ата журт урушну жигитлерини алтын китапларына жазылгъанды. Аны  батырлыгъы ёмюрде да унутуллукъ тюйюлдю, ёсюп келген тёлюлеге юлгю болгъанлай къаллыкъды.  Къанлы 1941 жылны август айыны ахырында таулу жаш къуллукъ этген отряд Могилёв  областьны Белынич районуну тийресинде болгъанды. Ма мында душман бла тылны теренинде кюреш бардырыргъа оноу этилгенди. Комиссаргъа айырылгъан Осман а бир ненча жылны ичинде 1200 адамдан къуралгъан 121-чи партизан полкну айтхылы командири болгъанды.

Асламысында Могилёв областьны тийресинде кюреш бардыра,Къасайланы Османны аскерчилери къама уруш этип, гитлерчилени каратель отрядларын  къыргъандыла. Партизанланы уста эмда тири къармашыуларыны хайырындан ууучлаучула автобазаларын, складларындан, комендатураладан да къуру къалгъандыла. Ала тылда кюреш бардыргъан къадарда Вермахтны 27 гарнизону, тёрт мингден аслам солдаты бла офицери гунч этилгенди, 66 кёпюр, фашистле эмда аскер техника бла 34 эшелон чачдырылгъанды.121-чи полкну эсеплеринде 100-ден артыкъ уллу операция эмда Белоруссияны гитлерчиледен азатланнган 44 эли бла шахары болгъандыла.

Могилёвну коменданты генерал-майор Эмансдорф кесини аскер башчыларына былай билдиргенди: «Хар жерде да  -партизантланы агентлери. Ала артыкъда Могилевда кёпдюле... Хрипелевда, Уголыцинде, Песчанкада эмда Могилёвну кюнбатыш жанындагъы элледе  121-чи  къызыл партизан полк бегиннгенди. Аны юсюнден биз алгъын да билдирип тургъанбыз.  Полкга Осман деп бир кавказлы башчылыкъ этеди. Аскер ишни уста билген комиссарды. Биз жаланда район араланы контрольда тутабыз, элледе уа партизанла орналгъандыла… Алагъа къажай уллуракъ кюч керекди…».

1944 жылны февраль айында фронт Белоруссияны чеклерине жууукълашханды. Партизан отрядлагъа кюнбатыш жанына ётерге эмда бизни аскерни уллу чабыуулуну аллында гитлерчиле тургъан жерледе алагъа не къадар кёп заран салыргъа буйрукъ берилгенди.   Къасайланы Османны аскерчилери, Друть суудан ётюп, Березин районну тийресинде Германияны авиациясыны бомбаларыны тюбюне тюшгендиле. Шагъатла айтханнга кёре, полкну командири къолунда пулемёту бла аямай кёкге атдырып тургъанды. Алгъан окъ жараларындан эси аугъунчу сауутун къолдан ычхындырмагъанды. Аны ёлюмден къутхарыр онг болмагъанды. Ол Могилёв областьны Белынич районуну Хрипелево элинде асыралгъанды. Анга ол заманда жаланда 28 жыл болгъанды.

1948 жылны август айында жигитни ёлюгюн Могилёв шахарны аскер мемориалында къарындаш къабырлада жангыдан аскер сый берип асырагъандыла. 121-чи полкну командири тийишли кёрюлген саугъаларыны тизмесинде Къызыл Жулдузну, Ленинни орденлери, Ата журт урушну биринчи даражалы ордени, «Уллу Ата журт урушну партизаны» деген майдалны биринчи даражасы да болгъанлары белгилиди. Япон маузери, партизан болгъанда жюрютген башха затлары Могилёвну музейинде сакъланадыла. Фашист Германия хорланнганлы  20-жыллыгъыны аллында СССР-ни Баш Советини Президиумуну 1965 жылда 8 майда чыгъарылгъан Указы бла майор Къасайланы Мусаны жашы Османнга Совет Союзну Жигити деген ат аталгъанды. Ёлгенден сора.

Аны аты Угольщина элде ёмюрлюк  этилгенди - анда анга эсгертме эмда мемориал къанга салыннганды.  Къарачай районну Учкъулан элинде да СССР-ни Жигитини таш сураты салыннганды.  Белынич районну Сермяженка элини аты да айтхылыкъ партизанны атын жюрютеди, Осман-Касаево деп. Андан узакъ бармай да Заполье эл орналыпды, андагъы мектеп батыр солдатны атын жюрютеди. Къасайланы Осман атлы эки орам да барды - бири Могилевда, башхасы – туугъан жеринде, Черкесск шахарда.

Къарачай-Черкес Республиканы башчыларыны оноулары бла Совет Союзну Жигити атлы халкъла аралы саугъа да тохташдырылгъанды. Ол эркин тутушуудан жыл сайын бардырылыучу эришиуледе хорлагъанлагъа бериледи. Бу жерли жаш тёлю айтханнга кёре, алагъа андан сыйлы саугъа жокъду.