Къонакъбайлыгъын кёпле сынагъандыла эм жаратхандыла

Ара шахарыбыз Нальчик жолоучуланы кесине не заманда да тартханды. Аны къуралыу жолуна къарасанг, Нальчик кёп шахарладан  гитче, жаш да болгъанлыкъгъа, тарыхы байды. Озгъан ёмюрлени биринчи жарымында окъуна мында белгили революционерле, искусствону келечилери, жазыучула да кёп болгъандыла. Ала  Нальчикде тургъан кюнлерин уллу сюймеклик  эмда жюрек жылыулукъ бла  эсгергендиле.

1925 жылда Шимал Кавказны край комитетини оноуу бла жаш жазыучула А.Фадеевге, А.Бусыгиннге эмда Г.Кацха Нальчикде юч жай айны ичинде  жазыу ишлерин бардырыр онгла къуралгъан эдиле. «Разгром» деген романын  да  А.Фадеев мында жазгъанды. Ол Нальчикге артда да келгенди. 1958 жылда Долинскде жазыучу жашагъан дачада (бусагъатда ол Литература музейди)    А.Фадеевге эсгериу къанга  тагъылгъанды.

Белгили журналист эмда жазыучу М. Кольцов а 1932 жылда  Нальчикге «Правда» газетни бла «Огонёк» журналны корреспондентлери бла бирге келген эди. Бир жылдан журналны Къабарты-Малкъаргъа  аталгъан  энчи номери  чыкъгъанды. Кольцов анда былай жазгъанды: «Нальчик, сени бла тюбешиу билмей тургъанлай болуп къалгъанды. Ол башха букъулу станциялагъа ушамайды. Бу провинциялы Георгиевск  тюйюлдю, кесин уллу шахарча кёргюзтюрге  кюрешген Кисловодскеге да эришмейди. Нальчик, гитче элча,  уллу шахаргъа тенг болургъа кюрешмейди. Нальчикни кесини бети, сыйы барды - гитче  болса да, ара шахаргъа келишген. Аны эм уллу Къабарты (алгъа ол Воронцовская эди) орамы сыйдамды, жарыкъды, анда, Москвадача, кёп адам жюрюйдю, хар ким ишин эте айланады.

Шахар музейде уа битеу Кавказны  миллетлерини маданият хазнасы жыйылгъанчады. Анда болгъан затла  беш отоулу, алаша юйчюкде кючден сыйынып турадыла. Ала тийишлисича кёргюзтюлселе эдиле, музей бу  жерледе эм байгъа  саналлыкъ эди. Музей къуралгъан юй патчахны заманында Нальчикде бек эркиннге эм ариугъа саналгъанды. Анда округну таматасы жашагъанды.

Энди Нальчикни ара майданында кёп къатлы юйле ишлене башлагъандыла, маданият къаланы, почтаны, телеграфны да кёрлюкбюз. Бир  къауум къонакъ юйню уа тап халгъа келтире турадыла…

Чегем тарындан шахарны Кабардинская орамына дери атны сыртында алтмыш километрни келсенг, мындагъы адепликге сейир-тамаша этесе, Кременчукдан Парижге жетгенча».

Жазыучу И.Бабель а  республикада тюрлениулеге, жашауну къайнагъанына сейир этеди. Аны эсгериу сёзлери аны ючюн багъалыдыла бюгюн. Ол Нальчикде 1933 жылда болгъан эди,  республиканы кёп районларын да жокълагъан эди.   «Мен Къабарты-Малкъарда жашагъанлы ай бла жарым болду. Зауукълу  заман. Мындагъы  жамауат, бола тургъан ишле да бек сейирдиле. Бюгюн Малкъар  ауузгъады жолум, андан колхозгъа къайтып, ишлеп башларыкъма. Сора ат сыртында бир талай ариу, тамаша жерлеге барлыкъма…».   

Бюгюнлюкде да  къонакъгъа келгенле аны  ариулугъуна, адамларыны огъурлулукъларына бла къонакъбайлыкъларына сукъланып кетедиле. Да хау,  ара шахарыбыз, республикабыз да  бек тюрленнгендиле. Къайры къарасанг да - кёп къатлы  ариу юйле, маданият мекямла, уллу тюкенле, кенг орамла, гюлле, терекле. Бери къуру Россейни регионларындан угъай да, жууукъ эмда узакъ тыш къыралладан да  къонакъла  келгенлей турадыла. Аланы иги кесеги Минги тауну тийресинде лыжала, сноуборд бла учадыла, Элбрусну, башха бешмингликлени  тёппелерине чыгъадыла, Чирик кёлню, Чегем чучхурланы къатларына барып, таулу хычинле, айран бла да сыйланадыла. Тау хауа бла солуп, гара суула ичип, зауукълукъ аладыла.