Тарых

Усталаны чыгъаргъан гюрбежи

Октябрь революциядан сора, бирси миллетленича, къыралда тау халкъланы жарыкъландырыу, аланы къолайларын ёсдюрюу, эл мюлклени къурау эм айнытыу баш борчха саналгъанды. Ол ишни толтурур ючюн билимли адамла, жашауну не жанында да, ол санда билим бериуде, эл мюлкде, промышленностьда да, ишлерин билген устала керек болгъандыла. Ма ол излем бла бизни республикада 1922 жылда – совпартшкола, 1923 жылда – педагогика техникум, 1923–1924 жыллада – тёрт эл мюлк школ, 1924 жылда – Ленинчи окъуу шахарчыкъ (ЛУГ), 1931 жылда – ары кирген рабфак, 1932 жылда – педагогика институт, 1934 жылда Устаз институт ачылгъандыла. Бек уллу жетишимле билим бериуде этилгендиле.

СУРАТЧЫ

Эрттен алыкъа атмагъанды, алай а жукъу арталлыда къачханын ангылагъандан сора, терезеге къарап, бир кесек жатады Суратчы. Аны ары жанында, къарсыз къышха ёпкелегенча, акъ къабукълу бутакъларын да къымылдатмай, шош сюеледи мудах акътерек.

Ол чынтты малкъарлы эди

Онтогъузунчу ёмюрню ахыры  жыйырманчыны уа ал жылларында Малкъарда акъылы, намысы, иши бла да белгили эм сыйлы адамларындан бири Айдаболланы Мимболатны жашы Азнор болгъанды.  Алгъышлада аты айтылгъан. Аны бир-бир айтханларын а, нарт сёзленича, эсде тутхандыла.

 

Жигит уучу

Малкъар халкъны фольклору не жаны бла да байды. Сейир таурухла, халкъ жырла, жомакъла, адетлерибиз - была бары да миллетибизни буруннгуладан болгъаныны юсюнден хапарлагъан шартладыла. Ол жомакъланы бла таурухланы кёбюсюнде эр кишилерибиз уучулача суратланадыла. Ма бюгюн биз сизни шагъырей этерге сюйген жомакъ да мараучуну юсюнденди. Аны бизге сабийлигибизде кёп кере ыннабыз айтыучусу эсимдеди. Бир кёзлю эмегенле кёп жомакъланы жигитлери болгъандыла.   

«Ата журтубуз салгъан борчланы толтургъанбыз, тукъумларыбызгъа айып келтирмегенбиз»

СССР-ни коммунист партиясыны Ара Комитети  1979 жылда 12 декабрьде къабыл кёрген бегими бла Совет аскерле  Афганистан республикагъа кийирилген эдиле. Ол  «…тышындан чабыууллукъну жолун кесер муратда эмда шуёх Афганистан бла чеклени кючлендирир ючюн…» этилгенди.  

Кеслерине табийгъатны хайырлана бакъгъандыла

Бюгюнлюкде аппаларыбызны бла аммаларыбызны тёлюсюн эсгере, ала бизден эсе саулукълуракъ болгъандыла деп айталлыкъбыз. Тауларыбызда жомакълы, сейир табийгъатны ичинде жашай, буруннгулу таулула аны аслам хайырланнгандыла. Анга ма бу шартла да шагъатлыкъ этедиле.  

Фашизмни ууатыргъа онг болгъанына ийнандыргъан къазауат эди ол

Бу байрам 1943 жылда совет аскерле  Сталинград ючюн къазауатда фашистлени жокъ этгенлерине аталып тохташдырылгъанды.  Бу сермешни биринчи бёлюмю 1942 жылда 17 июльдан 18 ноябрьге дери баргъанды. Шахар душмандан 1943 жылда 2 февральда эркин этилгенди. 

Эрттегили бохчаны хапары

Къабарты-Малкъарда орта ёмюрледен къалгъан тарых эсгертмеленн тинтиучю, тарых илмуланы кандидаты Мызыланы Исмайыл Ташлы-Таланы тийресинде буруннгулу къабырланы къазып ачханлы иги кесек заман озгъанды. Ма ол кезиуледе табылгъан эди къуру бизни республикада угъай да, битеу Шимал Кав­казны тау тийрелеринде окъуна бек сейирликге саналгъан зат. Андан сора жазгъандыла аны юсюнден кеслерини статьяларында профессор, тарых илмуланы доктору В. Виноградов бла Къабарты-Малкъарда краевед музейни алгъыннгы къуллукъчусу  Деппуланы Азиза.

 

КЪар жаугъан кюн

Къар жауады. Алай жарыкъ жауады, сууукъду деп, тарыгъырыгъынг окъуна келмейди. Дунияны, сени жюрегинги да таза этгенине уа къууанаса, ыразы боласа.
– Аллахны хар кюню да саугъады, – дейди къоншум, жашауу келген тиширыу. – Къарачы сен бу ариулукъгъа!

Жигитликни, жашаугъа итиниулюкню, чыдамлылыкъны 872 кюню бла кечеси

Ленинградны блокадасы адам улуну тарыхында бек кюйсюз, ачы, къыйын заманларындан бириди десек, жангыллыкъ тюйюлбюз. Тюрлю-тюрлю шартлагъа кёре, аны кезиуюнде шахарчыланы жартысы ачдан, сууукъладан ёлгендиле. 

Страницы

Подписка на RSS - Тарых