Маданият

Тёппеланы Алим кёп ишлеген, аламат сейир темалагъа жазгъан жазыучу эди. Аны хар чыгъармасы да, тарыхны бир бети болуп, бир заманны излемлерин ачыкълайды. Мюжюсюлюк замандан башлап бизни кюнлеге дери. Алим бла ушагъыбызны да ол затланы юслеринденди. Ол кеси дуниядан кетсе да, аны адабиятны юсюнден сагъышлары уа жол да кёргюзтедиле, кёп тюрлю оюмла да туудурадыла.

Малкъар халкъны белгили жырчысы, Россейни сыйлы артисти, КъМР-ни къырал саугъасыны лауреаты Жанатайланы Къапланны жашы Исмайыл миллетибизни жыр санатында къойгъан ыз ёлюмсюздю. Аны алай болгъанына шагъатлыкъ этген шартла кёпдюле. Сёз ючюн, Интернетде жюрюген жырлары, сохталарыны эсгериулери, тынгылаучуланы ыразылыкълары. Кёп болмай, башха жырчыны юсюнден айта, бир жаш адам, ол да жырчы: «Жанатайланы Исмайылны жыр айтыуда, анга юйретиуде школу башха болгъанды – гюржю ызлы. Ол а эрттеги, мурдорлу культураны юсюнде къуралгъаны белгилиди. Энчилиги да андады – теренлигинде, башхалагъа ушамагъан къыйматында», – деген эди.

Семенланы Смайылны «Минги-Тау» жыры дуниягъа белгиди. Ол: «Ёмюрле ёте, патчахла, ханла да бири бирин алышындыра турсала да, Тохтамышла, Темирланла къылыч ойнатсала да, биз бу жерни адамларыбыз, бизни ата-бабаларыбыз да, бизнича, былайлада жашагъандыла! Келлик тёлюлерибиз да былайлада жыр тагъарыкъдыла!» – деп, андады къыйматы. Бу жыргъа намыс этип, уллу заллада адамла ёрге къобадыла.

Бир заманда алайгъа ай келди. Толу ай, ариу ай. Жарыкъ жулдузларын да ызындан тизип. Акъ ай, къарангы кечени олсагъатлай жап-жарыкъ этди. Баям, ай аланы кёрюп къайтхан болур эди алайгъа. Жулдузла уа тепсейдиле аны тёгерегине, жылтырай, къалтырай.

Желле жалай, жауунла да жууа чукуюн, аламы берген болурла ташха бу тюрлю сыфатны, огъесе эртте, бурун заманлада, аллай мазаллы адамламы жашагъандыла, быллай уллу ташны ишлеп, жонуп келтирип, тау башына орнаталгъан. 

Французлуланы бу халкъ жомагъын  малкъар тилге Текуланы Жамал кёчюрген эди.

 Инсанны ич дуниясыны тохташыуунда, аны не жаны бла да айныуунда искусство энчи жерни алады. Музыка адамгъа учуннган эм мудах кезиулерин ачыкъларгъа болушхан, тёгерекде дуниягъа кёз къарамын ачыкълагъан кючдю.

Май районну Александровское станицасыны Маданият юйюню таматасы Жансуйланы Кулистан бла танышхан кюнден бери да ол ишин къалай тынгылы бардыргъанын кесим кёрюп турама. Кёрген неди, бир-бир мероприятияларына чакъыргъан окъуна этеди. Республиканы 100-жыллыгъын белгилегенде Майский шахарда былагъа таулу къош этерге болушхан эдим. Къысхасы, тынч бахчамы ишлерге къоймайды. Станицада бахчамы ишлей тургъанлай, былтыр маданият юйге ремонт этген жашланы Уяналаны Хусейинни, Каркаланы Мухамматны, Абшаланы Муслимни, Замир Кушховну жиберди. Была бизни юйде фатаргъа тохтадыла.

Сюргюнню кезиуюнде анам, тамата къарындашым, онтёртжыллыкъ жаш Масхут,  кесим, онеки жылым толгъан  Хамит Къахазстанны Шимал жанында шахардан, район  арадан да бир бек узакъда,  Сары-Тюз деген эллерине тюшебиз

21

Да тийишлиме къачыма!

Узакъ жолда болмачыны

Тулпар ат, юсюнден атып,