Жилянмагъан жилямукъла жюрек ауруу боладыла

Биз жашауубузну хар кюню да къууанчдан толса сюебиз. Алай хар адамны къадарында да боладыла къыйын кезиулери. Медицина илмуланы доктору, профессор Теммоланы Лейла айтханнга кёре, адам, орта эсеп бла айтханда, кесини ёмюрюнде жетмиш  литр жилямугъун тёгеди. Кюлюуню багъыу кючю болгъанын хар ким да биледи. Жиляу адамны саулугъуна себеплик этгенини юсюнден а, нек эсе да, хазна айтылмайды. Болсада, медикле билдиргеннге кёре, жиляуну хайыры да кюлюунюкюнден аз тюйюлдю.               

- Адамны жюреги къыйналып тургъанда, ол жиляса, саулугъуна игиди. Жиляу - естестволу эм физиология жаны бла хайырлыды, - дейди  психология илмуланы кандидаты, КъМКъУ- ну устазы Римма Багова.  - Жилягъан кезиуюбюзде биз ичибизге хауаны къысха заманны ичинде бек терк солуйбуз, артха уа аны, иги кесек заманны ёпкелерибизде тутуп, акъырын къайтарабыз, алай бла уа солуу эм къан жюрюген системаларыбызны ишлеулерине ахшы себеплик этиледи. Кёп тюрлю солуу гимнастикала бу тюрлю солууда бошдан мурдорланмайдыла. Бир ненча минутну жилягъандан сора ичине-тышына солууну системасыны ишлеую акъырынланады, жюрекни урууу теркленеди, терни чыгъыуу кёбейеди. Быллай тюрлениуле кючню-къарыуну излеген ишлени этгенден сора боладыла - жилямукъланы тёкгенден сора да бизни халыбыз иги жанына алай бла айланады.

-Жиляу – чархыбызны кеси кесин къоруулау жаны бла амалыды, ол а асыры бек къыйналыудан стрессден къутулургъа болушады, - дейди профессор Теммоланы Лейла. - Аман, осал сезимлени, эмоцияланы ичигизге жутуп туруу саулукъгъа бек къоркъуулуду. Эр кишиле, статистикагъа кёре, тиширыуладан эсе беш кереге аз жиляйдыла, аладан эсе жети жылгъа аз жашайдыла. Былай тохташдырылгъанды: жиляуну тунчукъдурууну бла нерва системаны бек бузулуууну, гипертонияны, аш орунда язва аурууну, колитни, жюрек-къан тамырла системаны аурууларыны араларында тюзюнлей байламлыкъ бек уллуду. Эркин тёгюлюп кетмеген жилямукъланы хаталарындан онкология ауруула чыгъаргъа боллукъдула деген оюмла терк-терк айтыладыла».

-Жилямукъну составын тинтген алимле айтханларыча, жилямукъ суу чынтты бальзамды, - дегенди Римма Багова.-Жилямукъланы бир бирлеринден уллу башхалыкълары бардыла. Аланы къурамлары биз аланы не ючюн тёкгенибизге кёре боладыла.Бек къалын, тузлу эм кёп элементли жилямукъла бушууну сынагъан кезиуюбюзде, жюрегибиз бек къыйналгъан заманда тёгюлгенледиле. Алада, бирси затладан эсе, белок кёпдю. Аллай жилямукълада дагъыда нервала бек къыйналгъанда чыгъыучу энчи химия затла да бардыла. Ала бирге кёп жыйылсала, адамны саулугъуна бек къоркъуулуду, бизни чархыбыздан ала жаланда жилямукъ бла кетедиле.               

Теммоланы Лейла жилямукъла чархынгда, тышындан заран жетип (кесилип, урулуп, бир жеринг сынып) чыкъгъан ачытыуланы анальгетиклеридиле, деп энчи чертеди. Жилямукълада биология жаны бла тири затла бардыла, ала морфийге ушайдыла. Кёз жашла бактериялагъа эм вируслагъа къажау къыйматлы кюрешедиле, алада табылгъан лизоцим фермент 5-10 минутну ичинде бактерияланы 25 процентин къурутады. Алайды да, аскерчилеге тюшген жараны жилямукъ бла жууу эрттеден бери жюрютюлген амалды, аны хайыры уллуду.

Къууанчны, ахшы ишге сейир-тамаша этиуню кезиулеринде тёгюлген жилямукъла уа адам жюреги бла къууаннган, къозгъалгъан заманлада аны къанында артыгъы бла кёбейиучю адреналинни ёлчемин азайтыргъа себеплик этедиле.

Кёз жашланы жастыкъны жибитип тёгюу, жаланда тапсыз иш болгъандан тышында да, бир тюрлю хайыр бермейди. Жилямукъланы багъыу кючлери жаланда не ючюн жилягъаныгъыз бла угъай, кимни къатында жилягъаныгъыз бла да къаты байламлыды.

Жилямукъла ариулукъгъа заран келтиредиле деген оюм барды. Римма Багова ол оюмну терслигин билдиргенди. «Жилямукъ кёзлени тюплеринде кёпчюулени чыгъармаз ючюн, тап жиляй билирге керекди. Салкъын мекямны ичинде олтуруп тургъанлай эм къол жаулукъ бла кёз жашланы сюртмей. Бек магъаналысы уа буду - битеу бирси дарманлача, жилямукъ да кереклиси тенгли бир ёлчемде хайырланылса,  саулукъгъа себеплик этеди, оздурулса, хазна жарамайды. Жиляуну да жиляу биледи, хар затда марда болургъа керекди». Алайды да, жыгъылып жилягъан сабийни жиляргъа къояргъа керекди. Жюреги къыйналгъанны да алай. Болсада мардасыз, тохтаусуз жиляп туруу адамны саулугъун бузады.