Тарых

Россейде Романовлары патчах тахталарындан тайдырылгъанларында, дуния терк тюрленип башлайды. Шимал Кавказда миллет, жер эм культура вопросланы тамамларгъа онг чыгъады. Магомет Терк халкъланы 1918 жылда 16-чы февральдан 15-чи мартха дери баргъан экинчи область съездлеринде малкъар делегациягъа башчылыкь этеди

Батчаланы Шахмырзаны жашы Исмайыл кесини урунуу жолун Нальчикде басма юйде наборщикден башлагъан эди. Алай аны тёлюге кёп къыйынлыкъладан, сынауладан ётерге тюшгенди.

Ленинград блокаданы чачдырыу  операция  12 январьда башланнганды

1943 жылда 12 январьда къуршоугъа тюшген Ленинградны эркин этиу, блокаданы чачдырыу операция башланнганды.  Ол кезиуге жигит шахар душманны къуршоуунда тургъанлы юч жыл озгъанды. Немисли командование Ленинград ючюн сермешде   аскерчилери, техникалары кёп санда тас боллукъларын  ангылап, шахарны ачдан, суусапдан къыйнап, жер юсюнден жокъ этерге умутлу эди. Алай шахарны эркинлиги ючюн къазауат ол къуршоугъа тюшген кюнден  башлап, юч жылны ичинде ахырда тохтамагъанды.

Миллетибизни сайлама жашлары, къызлары къазауатда, урунууда болсала да, кишиликлери, жегирликлери, адамлыкълары, адепликлери, тизгинликлери бла да атларын айтдыргъандыла, халкъгъа махтау келтиргендиле.

ТАСС-дан билдиргенлерине кёре, археологла Къабарты-Малкъарны бийик тау районларындан биринде орта палеолитни кезиуюнден къалгъан -  120-70 минг жыл мындан алгъа - неандерталецле тургъан жерни тапхандыла.

Гитлерчи Германиягъа да Кавказны нефти артыкъда керек болгъанды. Аны ючюн фашист аскерле Шимал Кавказны зорлаугъа уллу кюч салгъандыла. Душман командование Дондан ётюп, Къобанны, Шимал Кавказны, Азов эм Къара тенгизлени кюнчыгъыш жанларын къолгъа этерге борчла салгъанды аскерчилерине. Ызы бла Кавказ тауланы кюнбатыш эм кюнчыгъыш жанларындан кирип, Закавказьеге, андан ары Тюркге жетерге, бу къыралны да Совет Союзгъа къажау урушха къатышдырыргъа мурат болгъанды.

Орта школну Орта Азияда бошагъанлай, туугъан жерине келирге эркинлик берилген халкъы бла къайтып, университетни малкъар тил бла литература бёлюмюне киреди. Ол кезиуде ата журтларындан кёп хапарлары болмагъан таулу жашла бла къызла, бир-бирлерине тюбеп, танышып, окъууларын бардыргъандыла.

Шофёргъа айтып автобусну тохтатама. Сора нёгерлериме ызыма къайтыргъа керек болгъанын айтама. Ала соруулу къарайдыла, унамайдыла.

Алгъаракъда Булунгудан Къулийланы Ибрагим шуёхум сёлешеди. «Мен санга бир сейирлик жер кёргюзтейим. Сен айлана, жюрюй тураса. Кёп ариу жерле кёре да тургъан болурса, алай бу уа аладан да аламатды», – дейди. 

Тарых къагъытлада белгиленнгенича, бусагъатдагъы Къабарты-Малкъар къырал университетни медицина факультети тургъан жерде 1822 жылда аскер къала салыннганды. Аны жанында уа, суугъа жууукъ, аскер казармала тургъан фонштадт болгъанды.