Тарых

Бир жол, жашлары аскерден келген къоншуларымда, къурманлыкъда болама. Кесигиз билгенден, къоншугъа хар заманда да сыйлы жер жетеди. Мен отоугъа киргенде, шапа элтип стол таматаны онг жанына олтуртады.

... 1904 жыл. 27-чи январь. Японияны кемелери Порт-Ар­тур тийресинде тургъан орус кемелеге чабыууллукъ этип, кёп заран саладыла. Алай бла башланнган эди орус-япон уруш. Бек уллу сермешле Маньчжурияны тийресинде бардырылгъандыла.

9 декабрь Ата журтну жигитлерини кюнюдю. Къайсы кезиуледе эмда болумлада  жашагъанларына да къарамай, хар кимге да тёре болуп къалмагъан батырлыкъ эмда жигитлик этгенле, къырал, бир жерлилери, жууукъ-ахлулары тюзлюк, азатлыкъ ючюн жанларын окъуна аямагъанла болгъандыла. 

Акъайланы Хажи-Мырза уста темирчи эди. Ол оракъ, бичакъ, мужура, къама ишлемеген, чагасын, балтасын жамамагъан тийреде киши да болмаз эди.

Россейде Романовлары патчах тахталарындан тайдырылгъанларында, дуния терк тюрленип башлайды. 

Алгъаракълада Къабарты-Малкъарда Германияны Археология институтундан алимлени къаууму болгъанды. 

1941 жылны кюзюнде фашист аскерле Москвагъа къаршы жууукълашхандыла. Къыралны ара шахарын къорууларгъа Узакъ Востокдан,  Орта Азиядан, Сибирьден эм союз республикаладан аскер биригиуле келгендиле. 

Совет власть тохташхандан сора тау эллеге жолла ишленип тебирейдиле. Керекли техниканы жокълугъуну хатасындан кёп ишлени къол бла этерге тюшгенди. Таулу жашла салтала, ылытхынла бла уллу гыйы ташланы ууатып, къаяланы, сыртланы  жырып, ёзенлеге жолла ишлегендиле.

 Эрттегили журналладан бири, «Новый мир»,  къолума тюшгенди.  Мен аны бетлерин  ача,  бир сейирлик  затха эс бургъанма. 

Къарачай-Черкесияда Германияны алимлери дунияда эм эски шахарланы бирин тапхандыла.