Тарых

Тёрт кюн баргъан къанлы къазауатдан сора Ючюнчю рейхни бек кючлю къаласы Кенигсберг совет аскерчилеге бойсуннганды. Ол 77 жыл мындан алгъа 9 апрельде болгъанды. Запад Пруссияны алгъыннгы шахарын гитлерчиледен эркин этиуге таулу халкъны уланлары да къатышхандыла.

Бу тизгинлени 2007 жылда поэт Уянланы Оюс кесини журту Кичибалыкъны юсюнден жазгъанды. Тау эллерибизден бири бусагъатда кесини ахшы адамлары бла ёхтемлене, тамблагъы кюннге ышаныулукъ бла къарап жашау бардырады.  Уян улу аны къуралыу тарыхы бла байламлы жазып къойгъан материалы бла уа бюгюн сизни шагъырейлендирирге излейбиз

XX ёмюрде малкъар халкъ сынагъан къыйынлыкъланы, кюйсюзлюкню юслеринден китапла жазаргъа боллукъду. Алай аны бла бирге уа ол тюзлюк хорлагъан, миллет жангыргъан, уллу жетишимле болдургъан кезиудю. Кёчгюнчюлюкню 13 жылындан сора таулу халкъгъа къыраллыгъы, ата журту къайтарылгъанлары артыкъда магъаналы тарых ишди.  

Сталинни  къырал миллет политикасы кёчгюнчю халкъланы  гунч этиуге, миллетни аты-чууу чыкъмай, унутулур чекге жетдириуге бурулгъанды. Анга уа 1955 жылда басмадан чыкъгъан «Энциклопедия сёзлюкде» таулуланы, къарачайлыланы, чеченлилени, ингушлуланы, къалмукъланы юслеринден бир сёз да жазылмагъаны шагъатлыкъ этеди

  Май  айы. Кюн дунияны жарытады. 1945 жылда  Германия  бла  уруш  бошалып, аскерге  кетген  жерлешлерибизни сау  къалгъанлары  юйлерине  къайтып   башладыла.  Юйлерине  десем  да - Къазахстаннга, Къыргъызстаннга.

1936 жылда комсомолну Элбрус райкому, ВЛКСМ-ни 10-чу съездине атап, Минги тауну тёппесине чыгъаргъа оноу этеди.  Ол мурат бла комсомолчуладан бла школчуладан   ёрлерик къауум къуралады битеу да   33 адам.

Озгъан ёмюрде газетледе бек кенг жайылгъан жанр очерк болгъанды. Асламында аланы жигитлери урунууда атларын айтдыргъан адамла эдиле. «Заман» газетде да («Коммунизмге жол») ол тюрлю жанргъа энчи магъана берилгенди

Белгили малкъарлы жазыучу Отарланы Керим (1912-1974) КПСС-ни Ара Комитетине письмосун сюргюнде болгъанында жазгъанды. Уллу Ата журт урушну биринчи кюнлеринден окъуна фронтха кетип, анда бир бутун да тас этип келген, жигитлиги ючюн Къызыл Жулдузну ордени бла эм кёп майдалла бла саугъаланнган киши халкъына этилген артыкълыкъгъа къалай чыдарыкъ эди.

Совет Союзда бир-бир миллетлени зор бла туугъан жерлеринден кёчюрюу политика Уллу Ата журт урушну аллында окъуна башланнган эди. Биринчи аны ачылыгъын корейлиле, полякла, немислиле, финнле сынагъандыла.  

Туугъан жеринден,  бир тюрлю терслиги болмай, зор бла кёчюрюлген  малкъар халкъны ачыуун, жюрек къыйынлыгъын  ангылатыргъа амал жокъду