Календарь событий

02 апреля 2021

Кеф болуп руль артына олтургъандан эсе къоркъуулу къауум

Водительле руль артында олтуруп, телефоннга тирелип барыргъа ёч болгъанларын бек осал къылыкъгъа санарчады. Кёпле жолгъа бир-эки секунд къарамагъанлыкъгъа хазна зат болмазлыкъ сунадыла. Алай кесигиз сагъыш этигиз: бу заманны ичинде, 60 километр къызыулукъ бла баргъан машина 16,5 метр ётеди! Битеудуния саулукъ сакълау организацияда (ВОЗ) айтханларына кёре, руль артында телефон бла сёлешип баргъан адамгъа авариягъа тюшер къоркъуу тёрт кереге кёбейеди.

Терслигине жолукъдурурча – вахта

Эркинликлери сыйырылгъан адамлагъа тюзетиучю колонияла ишлеп башлагъандыла.   Алада 900-ге жууукъ адам турлукъдула, дегенди Россей ФСИН-ни башчысыны орунбасары Валерий Максименко. Ол айтханнга кёре, бузукълукъчуну терслигине жолукъдурууну жангы тюрлюсю – зор бла ишлетиу – аны жамауатдан айырыу тюйюлдю. Тюзетиучю колонияда турууну, юйлеринден узакъда урунуп, общежитиялада жашагъан вахтовиклени ишлери бла тенглешдирирге боллукъду.

Аскерде къуллукъ этгенлеге эсепге

Пенсияларын Россейни Къорууланыу, Ич ишле жаны бла министерстволарындан, Къоркъуусузлукъну федерал службасындан эм башха кюч ведомстволарындан алгъанла аскерчи пенсиячылагъа саналадыла. Быллай жерледе къуллукъ этгенден  сора ала граждан организациялада да ишлеселе, талай жорукъ толтурула эсе, алагъа Пенсия фонддан да тёлеуле алыргъа эркинлик бериледи. 

Социал тёлеулени ёлчемлери кёбейтилгенди

Быйыл февральда Пенсия фонддан берилген социал тёлеуле, 2020 жылда инфляцияны ёлчемине кёре, 4,9 процентге кёбейтилгендиле. Ол санда ай сайын берилген тёлеу да (ЕДВ), аны республикада  федерал льготалагъа тийишли 75 786 адам аладыла, ол санда саулукъларына радиацияны хатасы жетгенле, сакъатла, ветеранла, Совет Союзну эм Россейни Жигитлери, Социализм Урунууну Жигитлери эм башхала. 

Жер юлюшню чеклерин къалай билирге боллукъду

Иели жер юлюшню чеклерин къалай белгилерге эмда бу жумуш тап этилмей, аны хатасындан тазир тёлерге тюшмезча не этерге боллугъуну юсюнден Росреестрни Къабарты-Малкъарда Управлениясындан билдиредиле. Юйлери неда жер юлюшлери болгъанла, кеслери да билмей тийишли законлагъа бузукълукъ этгенлени санына тюшерге боллукъдула. Аны юсюнден къырал надзор неда жерлеге контроль этген органла айтхынчы кёплени хапарлары окъуна болмаучуду. Ведомствону специалистлери айтханнга кёре, быллай бузукълукъла болмаз ючюн, тийишли жорукъланы тынгылы билирге керекди.

Эсепле ёхтемлендирселе да, тамамланырыкъ жумушла кёпдюле

Кёп болмай КъМР-ни Къурулуш эм жашау журт –коммунал мюлк министрини  Алим Бербековну  башчылыгъы бла кенгеш болгъанды. Жыйылыуда  былтыр этилген ишлени эсеплегендиле эм салыннган борчланы да белгилегендиле. Анга тюзюнлей  халда  республиканы  Правительствосуну  Председатели  Мусукланы Алий  да къатышханды, деп билдиредиле  ведомствону пресс-службасындан.  

Азиялы командала малкъарлы жашны оюнун жаратадыла

Зумакъулланы Вячеславны жашы Алимни юсюнден мен алгъаракъда республиканы жашаууну юсюнден хапарлагъан интернет пабликлени биринде окъугъан эдим. Футболгъа сейирим не заманда да болгъанды, алай Алимни атын а бу жолгъа дери, нек эсе да, бир да эштмеген эдим. Бюгюнлюкде ол Тайваньны бийик лигасыны «Тайнань сити» деген футбол командасы ючюн ойнайды, ары дери Монголияда эришгенди. Малкъарлы жаш бла келишим озгъан жылны ахырында этилгенме. Битеу бу шартла  сейир кёрюнюп, аны бла ушакъ этерге кёлленнген эдим. Малкъар тилни билмегенин уллу жарсыу бла белгилеп, ол битеу сорууларыма интернет бла къысха заманны ичинде толу жууапла берип жибергенди.

- Тилни иги билмегениме бек жарсыйма. Аны сылтауун 90-чы жылланы аллында туугъанымда кёреме. Ол кезиу къыт заман болгъанын эсге ала, ата- анала сабийлерин, юйюрлерин жалчытыугъа берилип эдиле. Атам кёп жылланы «Черодейка» салонда кассир-бухгалтер болуп ишлегенди. Анам а дюгерлиди. «Дубкидеги» сабий тууулгъан больницада акушерка эди. Менден сора да, юйюрюбюзде тамата къарындашым барды. Ол да Москвада жашайды эм ишлейди.

Бир асыл адам болмаса

Хапар

Юйлери, суу боюнуна тюшюп баргъанча, алай тизилген элде жаз толу иелик этеди. Тау журту болгъанлыкъгъа, мында балли тереклени къызылсуу кёмюклери узакъдан окъуна эсленеди. Шахардан чыгъып, узакъ эллеге ашыкъгъан жаз нени да жангыртханды. Кёкден башха, дунияда бийик зат къалгъан болмаз деп тура эдим да, мында уа, Басхан ауузунда, не да бийикди, деменгили: акъбаш къаяла, чыранлы тау тёппеле, алада гумулжуклача жюрюген, къара, мор, жарыкъ кийимли адамла окъуна.

«Къадар мени ахшы адамла бла жолукъдургъанлай тургъанды»

Къабарты-Малкъар Республиканы 100-жыллыгъына

Бизни республикада Халкъла аралы черкес ассоциацияны  таматасы, экономика илмуланы доктору, профессор  Хаути Хазритович Сохроков белгили адамладан бириди. Ол Къабарты-Малкъарны айныууна, мында жашагъан халкъланы шуёхлукъ сезимлерин кючлеуге къарыуундан келгенни аямагъан къайгъырыулу инсанладанды. Аны таныгъанла Хаути Хазритовични бийик адамлыкъ ышанларын, жюрек жарыкълыгъын, огъурлулугъун, терен билимлилигин, жашаугъа энчи  кёз къарамын бир аууздан чертедиле.

Аналыкъ капиталны алыуда тюрлениуле

РФ-ни Пенсия фондундан (ПФ) билдиргенлерине кёре, жангы жылдан ана капиталны ёлчеми 3,7% кётюрюлгенди. Аны бла сертификатны алгъан 4,3 миллион юйюр хайырланнгандыла.  Ахча юйде къаллай бир сабий болгъаны эм аланы туугъан заманларына кёре тёленеди.

Биринчи сабийге капитал 17,3 минг сомгъа кёбейтилип, быйылдан башлап 483 882 сом болгъанды. Аллай бир ахча эки сабии болгъан юйюрге да бериледи, бала 2020 жылгъа дери туугъан эсе эм ата-ана эндиге дери сертификатны алмагъан эселе.

Жаш водительлени машинаны къоркъуусуз жюрютюуню жорукъларына юйретирикдиле

Республиканы жолларында «Машинаны жюрютюп башлагъан водитель» рейд къураллыкъды. Ол сынаулары болмагъан, руль артына энди олтургъан инсанланы къатышыулары бла аварияланы азайтыр мурат бла бардырыллыкъды.

Тарихлеге кёре, машинаны энди жюрютюп башлагъанла кеслерине асыры базынып, авариялагъа терк-терк тюшедиле. Асламында ала машиналаны араларында кенгликни сакъламайдыла, теркликни терс сайлайдыла, аллына келген машиналаны жолларына чыгъадыла.

Къызланы къадарлары

Была барысы да Тегенеклиден Хажиланы къызларыдыла. Озгъан жылладан, бизге салам бергенча, кёзюбюзге къарайдыла. Алыкъа ала жаш адамладыла. Болсада, андан ары къадарларын билгенча, сагъышлыдыла. Ол а кюлдюрген, жарсытхан да этди. Бир-бирлерине уа ачыулу да болду. Билгенибизни айтайыкъ.

Сюймеклик: алимле не зат айтадыла аны юсюнден?

Биз жашауубузда бек сыйлы сезимледен бирине сюймекликни санайбыз. Жашлыгъыбызны да аны терк - терк сагъынабыз: аны сюймекликни жарыгъы жарытханы ючюн. Алай алимлени оюмлары уа къалайды, тинтиуле не зат кёргюзтедиле? Аны юсюнден медицина илмуланы доктору, психиатр, КъМКъУ- ну профессору Теммоланы Лейла бла ушакъ этгенбиз.

- Бир адам башхагъа бюсюреп, сюймекликни дуниясына атласа, тёгерегиндегилеге тюрленнгени баям болуп къалады. Угъай, ол акъылдан шашмайды, алай бир – бирде акъылсыз ишле этеди. Алимле бу ишге къалай къарайдыла?

Мырза-Бек бразилиячыны хорлагъанды

Тырныаууздан белгили гёжеф, Элбрус районну Олимпиадалы резервли спорт школуну сохтасы Тебуланы Мырза-Бек  Карате Комбат профессионал къауумда бешинчи сермешин бардыргъанды. Шёндю Санкт-Петербургда жашагъан жаш Будапештде 61 килограммгъа дери ауурлукълары болгъанланы арасында бек кючлю тутушуучуладан бири – бразилиячы Теик Силва бла – тюбешгенди.

Бир жолгъа – онтогъуз майдал

 «Кёнделен» физкультура-саулукъландырыучу комплексде грек-рим тутушуудан эришиуле ётгендиле. Алагъа  196 спортчу къатышханды: 2009-2011, 2008-2010 эмда 2006-2008 жыллада туугъанла.

«Ийманы болгъан заманын, ырысхысын Аллахны ыразы этер ючюн къоратады»

Тютюн адамны саулугъуна салгъан заранны юсюнден алимле, медикле кёп кере айтхандыла. Алай, нек эсе да, орамлада, кафеледе, машиналарында, ишчи жерлеринде, юйлеринде аны тартханла азаймайдыла. Тютюнчюлени арасында эр кишиле угъай, тиширыула, акъылбалыкъ болмагъанла окъуна бардыла. 

Никотинни хатасындан башланнган аурууладан жылгъа дуния башында бек аздан беш миллион адам ёледи. Саулукъ сакълауну халкъла аралы организациясыны тинтиулерине кёре, жууукъ кезиуде бу тарихле бютюнда ёсерикдиле. 

Къайсы къуллукъда да адамланы сейирлери ючюн ишлегенме, аланы излемлерине чюйре келген оноуну къабыл кёргенме

Къабарты-Малкъарны 100-жыллыгъына

Белгили политик Заурби Нахушев республиканы толтуруучу, законла чыгъарыучу органларында кёп жылланы оноучу къуллукълада ишлегенди, бюгюнлюкде уа РФ-ни Жамауат палатасыны келечисиди. Биз аны бла тюбешип, жашаууну, КъМР-де, битеу къыралгъа да къыйын 90-чы жылланы эм башха затланы юслеринден ушакъ этгенбиз.

- Заурби Ахмедович,  жыл саныгъызны сеземисиз?