Къызланы къадарлары

Была барысы да Тегенеклиден Хажиланы къызларыдыла. Озгъан жылладан, бизге салам бергенча, кёзюбюзге къарайдыла. Алыкъа ала жаш адамладыла. Болсада, андан ары къадарларын билгенча, сагъышлыдыла. Ол а кюлдюрген, жарсытхан да этди. Бир-бирлерине уа ачыулу да болду. Билгенибизни айтайыкъ.

Сол жанында къара жыйрыгъы бла сюелип тургъан Сарыбийни къызы  Фатиматды. Ол кеси эллеринде Беккаланы Османнга баргъан эди. Аланы бир жашлары бла тёрт къызлары боладыла. Кёчгюнчюлюкню заманында Къазахстанда Чымалганнга тюшген эдиле. Бир къызчыкълары бла жашчыкълары ёледиле. Эки  къызлары уа ёседиле, эрге да барып, юйюр жайгъандыла. Азиядан къайтмагъандыла. Фатимат да анда ёлгенди.

Аны онг жанында сюелип тургъан къызчыкъны къадары уа бек жарсыулу болгъанды. Ол Кертиуланны къызы Нанийди. Быллымгъа Ёзденланы  Зауурбекге эрге барады. Аланы юч жашлары бла бир къызлары боладыла. Ата-ана, бир бирлерине хурмет эте, сабийлерине да къууана, тынч-ырахат жашап тура эдиле. Уруш башланды да, Зауурбекни ары алып кетдиле. Ол андан къайтмады. Кё  п да турмай а халкъ кёчюрюлдю. Наний сабийлери бла Къазахстаннга Павлодар жанына тюшеди. Бираздан къызчыгъы ёледи.

Кёчгюнчюлеге малчыкъла  берген эдиле. Наний, аланы  алыргъа кетип, андан къайтмай къалады. Кеч кюз арты эди да, боран тюбюндеми къалды, бир жугъу билинмегенди. Аналары тас болгъандан сора жашланы ючюсюн да детдомгъа бередиле. Алгъа  бир жерде турадыла. Бираздан эки гитчелерин башха жерге кёчюредиле.

Уруш бошалгъандан сора ата къарындашлары къазауатдан къайтып келеди да, азлей кетип, сабийлени таматаларын табады. Алып  ёсдюреди. Кёчгюнчюлюкден сора ол юйдегиси бла Быллымда жашагъанды. Къарындашларын а дайым излегенлей тургъанды.

Кёп жылла озгъандан сора Быллымда жашагъан жаш, къарындашларындан бирлерини хапарын эшитип, Алма-Атагъа барады. Анда ол адамгъа тюбейди. Алай ол, муну таныялмай, къарындашлыгъын алмайды. Андан сора бу бирси къарындашын Грозный шахарда табады. Аны уа детдомдан чеченли киши алып, ёсдюрюп, кесине жаш этгенди. Была бир бирни таныйдыла.

Сора Алма-Атагъа барып,  бирсилерине тюбейдиле. Эки гитче, бир бирлерин кёргенлей, женглерин артха къайтарып, билеклерине къарайдыла. Ала детдомда тургъанларында, тамгъала салып къойгъан эдиле. Къарындашла бир бирлерин алай табадыла. Жыйылып келип, ёгюз да союп, Быллымда уллу къурманлыкъ этген эдиле.

Биринчи олтуруп тургъан къыз а Чукайны къызы Даутады. Ол Гирхожанда Юсюпланы Ахиягъа эрге баргъан эди. Аланы бир къызлары бла бир жашлары боладыла. Сюргюнде Къазахстанда Джамбулгъа тюшген эдиле. Анда жашчыгъы, кеси да ёледиле. Къызы уа, къайтып келип, Яникойда жашайды.

Экинчи олтуруп тургъан акъ гыранчалы уа Муссаны къызы Сахады. Ол а  Огъары Бахсандан Ахматланы Харуннга барады да, юч  жаш табады. Бирлери ажымлы ёлгенди. Саха уа Азиядан къайтхандан сора да туугъан элинде Тегенеклиде кёп  жыл жашап ауушханды.

Саханы онг жанындагъы къыз а, сол бууунунда сагъаты бла, Сейитни къызы Таужанды. Атасы урушну аллында жыллада Минги таугъа жол усталадан аты айтылгъанладан бири эди. Озгъан ёмюрню 20-чы-30-чу жылларында Элбрусха кёп адамны чыгъаргъанды. Республиканы къуллукъчуларында да аны танымагъан хазна болмагъанды. Тамата жашы Омар да, кесича, уста эди. Гитче къарындашы Таукай да, алача, жолла ишлеучю уста эди.

Алай болмай да жарарыкъ болмаз эди. Нек дегенде была, халкъда жюрюген хапаргъа кёре, Минги таугъа биринчи чыкъгъан Жаппуланы Жаччини  туудукълары эдиле. Аны ол жигитлиги хапарлада айтылгъанлыкъгъа, къагъытха тюшмей къалгъанды.

Аны сагъына келгенибиз, 1972 жылда Калинин Минги тау тийресине экинчи кере келген эди. «Элбрусха биринчи чыкъгъан кишини къызыны юйюдю»,-деп, Хажилагъа элтедиле. Ол заманда жыл саны жюз жылдан да  иги атлагъан Сейитни анасы  сау эди. Ала хапарлаша тургъунчу, Жаппу улуну къызы Таужан къонакъны аллына тюрлю-тюрлю ашарыкъла салады.

Калинин а кюлде биширилген нартюх гюттюле бла эчки сютню бек жаратады. Кете туруб а къызгъа алтын бууун сагъат береди. Суратдагъы  олду. Кёчгюнчюлюкню заманында Таужан къарындашыны алты сабийи бла бирге къалады да, ачлыкъ къысхан заманда саугъасын мирзеуге алышхан эди. Кеси уа, узакъ ёмюр жашап, Азиядан къайтхандан сора ёлгенди.

Онг жанында къыйырдагъы тиширыу а Жыжыуну къызы Дюледи. Атасы Минги таугъа биринчи жол усталадан эди. Граждан урушну  кезиуюнде ёлген эди. Дюле уа эрге да барады, сабийли да болады. Кёчгюнчюлюкню къыйынлыгъын да сынайды. Андан къайтхандан сора Огъары Бахсанда ауушханды.

Ма алайды бу эски суратдагъы къызланы къадарлары.

                                               

Османланы Хыйса.
Поделиться: