«Жалынчакъсыз айныу – дуния тюзлюкню мурдоруду»

Петербургдагъы халкъла аралы экономика форум кесини ишин бошагъанды. Ол 14-17 июньда ётгенди. Аны пленар жыйылыуунда, тёреде болгъаныча, Россей Федерацияны Президенти Владимир Путин сёлешгенди. Бу жолгъу сёзюн жалынчакъсыз айныу къаллай болургъа кереклисине жоралагъанды.

Анга КъМР-ни Башчысы Казбек Коковну таматалыгъы бла республикадан къуллукъчуланы  къаууму къатышханды. Аланы араларында РФ-ни Президентинде Къабарты-Малкъарны дайым келечиси Ратмир Бекишев, КъМР-ни экономиканы айнытыу министри Рахайланы Борис, «КъМР-ни айнытыуну корпорациясы» АО-ну баш директору Чочайланы Ахмат да болгъандыла.

Жыйылыуну кезиуюнде талай тюбешиуле бла сёлешиуле бардырылгъандыла. Аланы эсеплерине кёре бизни республика тюрлю-тюрлю регионла, биригиуле эмда учрежденияла бла магъаналы келишимлеге къол салгъанды. Аладан бири Къабарты-Малкъар Республиканы бла Москваны Правительстволарыны араларында сатыу-алыу-экономика, илму-техника эмда маданият жаны бла бирге ишлеу бла байламлыды. Анга КъМР-ни Башчысы Казбек Коков бла Москваны мэри Сергей Собянин   къол салгъандыла. Ол кюн эки тамата да келишимге кёре 2023-2027 жылда бардырыллыкъ жумушланы да белгилегендиле.

Бюгюнлюкде аграрчылыкъ, туризм, билим бериу, маданият, спорт жаны бла да бирге ишлеу тири барады. Къабарты-Малкъарны 23 предприятиясы чыгъаргъан затларын Москвагъа жибередиле. Жаланда 2022 жылда  консерва, сют, эт, татлы ашарыкъладан, суусап сууладан, нартюх крахмалдан, алмаладан битеу да  5,4 миллиард сом багъасы ётдюрюлгенди. Къабарты-Малкъардан ашарыкъла Россейде бек къоркъуусузгъа саналадыла, аны себепли алагъа сурам уллуду. Тергеулеге кёре, аграрчыла чыгъаргъан затланы Москвагъа жибериу ёсюп барлыкъды.

Жангы келишим жамауат-экономика болумну тюрлене барыуу эсге алынып жарашдырылгъанды эмда этилген оноуланы бютюн тынгылы толтурургъа себеплик этерикди. Анда республикада инвестиция болумну игилендириуге, уллу инвестицияланы хайырындан производствону кенгертиуге, жангы ишчи жерле къураугъа энчи эс бурулады. Туризм жаны бла, тири эмда саулукъну кючлендирген солууну къурау, къыйматлы производство жаны бла да бирге ишлеуге энчи магъана бериледи. Дагъыда жаш тёлю политика, маданият, билим бериу, саулукъ сакълау, инфраструктураны айнытыу жаны бла байламлыкъланы да кенгертирге белгиленеди.

КъМР-ни Башчысы Казбек Коков экономика форумну кезиуюнде хайырлы тюбешиуле да бардыргъанды.  Россельхозбанкны правленини таматасы Борис Листов бла тюбешиуюнде экономиканы тюрлю-тюрлю бёлюмлеринде инвестиция ишни кючлендириуге, эл мюлкню терк  айнытырыкъ проектлени жашауда бардырыугъа,   IT, тау-байыкъландырыучу бёлюмге, жашау журтланы къурулушларына, туризмге энчи магъана берилгенди. Къабарты-Малкъар Республиканы банк бла байламлыкъларын кючлендирир муратда бирге ишлеуню юсюнден келишимге да  къол салыннганды.

Белгиленнгенича, Россельхозбанкны бла Къабарты-Малкъарны араларында къыйматлы байламлыкъла эртте къуралгъандыла. Республикада ишин бардыргъан 22 жылны ичинде банк адамларыбызгъа бла бизнесге 59,6 миллиард сомгъа кредитле бергенди, 69 инвестиция проектге ахча бёлгенди, ол санда Чегемде теплица комплексде да аны юлюшю барды.

Казбек Коковну Россейни Кластерлерини, технопаркларыны эм энчи экономика тийрелерини айнытыу ассоциациясыны таматасы Михаил Лабудин бла ишчи тюбешиуюню чегинде Къабарты-Малкъарда женгил эмда радиоэлектрон промышленностьну айнытхан кластерлени къурауну юсюнден сёз баргъанды. Дагъыда Къабарты-Малкъар Республиканы Правительствосуну бла Россейни Кластерлерини, технопаркларыны эм энчи экономика тийрелерини айнытыу ассоциацияны араларында келишимге къол салыннганды. Документ республикада инвестиция эм инновация ишни мындан арысында да не жаны бла да айнытыугъа мурдор боллукъду, ол санда преференциал низамлары болгъан тийрелени къурауда эм айнытыуда, регионну илму-техника ёсюуюнде, промышленный кооперация эмда экспорт жаны бла регионла эм халкъла аралы байламлыкъларын кючлеуде.

«Росгеология» АО бла  Терекде налмас инструментле чыгъаргъан завод да бирге ишлерге келишгендиле.  Ол оноуну бегитген документге КъМР-ни Башчысы Казбек Коков  бла Росгеологияны таматасы  Сергей Горьков къол салгъандыла. Ала, бирге тюбешип, арада байламлыкъланы онгларын сюзгендиле.  Анга кёре жерни къазыуну бу заводда чыгъарылгъан жангы инструментни сынау да бирге бардырыллыкъдыла.

Талай регионла бла бирге ишлеуню юсюнден келишимле этилгендиле. Аладан бирине Казбек Коков бла  Коми Республиканы Башчысы Владимир Уйба  къол салгъандыла. Анга кёре республикаланы предприятияларыны бла организацияларыны араларында сатыу-алыу байламлыкъланы кючлерча тийишли онгла къураллыкъдыла, промышленный эмда инфраструктура айнытыу жаны бла проектлени хазырлау, ахча бла жалчытыу эм жашаугъа кийириу дегенча эки жанына да хайырлы бирикдирилген иш бардырыллыкъды.

Казбек Коковну Херсон областьны губернаторуну къуллугъун толтургъан Владимир Сальдо бла  ишчи тюбешиую болгъанды. Аны кезиуюнде Къабарты-Малкъар Республиканы  эмда Херсон областьны экономиканы айнытыу министерстволарыны араларында бирге ишлеуню юсюнден келишимге къол салыннганды.

Эки регионну да араларында байламлыкъланы баш магъанасы – Херсон областьны Скадовск эмда Голопристанск муниципал районларына шеф болушлукъ этиудю.

Киров область бла да сатыу-алыу-экономика, илму-техника, маданият эм башха бёлюмле жаны бла да байламлыкъла къураргъа оноулашхандыла Казбек Коков  бла Киров областьны  губернатору Александр  Соколов.

Казбек Коковну «Машук» билим бериу араны директору Антон Сериков бла ишчи тюбешиуюню кезиуюнде уа эки къуллукъчу да  проектлени бирге бардырыуну юсюнден оноулашхандыла, аны келишим бла да бегитгендиле.

Петербургдагъы халкъла аралы форумну кезиуюнде  Россей Федерацияны бла Къабарты-Малкъар Республиканы экономиканы айнытыу министерстволарыны эмда «Чегем АГРО» ООО-ну араларында капитал салымлагъа кёллендириуню эмда аланы къоруулауну юсюнден келишимге къол салыннганды.

Россейни экономиканы айнытыу министри Максим Решетников, келишим, къырал болушлукъну амалларындан бирича, къыйматлы болгъанын чертип, былай дегенди: «Биз Къабарты-Малкъарда теплица комплекс бла байламлы дагъыда бир келишимге къол салгъанбыз. Ол кесине инвестицияланы кёп санда тартырыкъды, ал кезиуде 600 ишчи жер къураргъа онг берликди, къыралыбызны аш-азыкъ жаны бла къоркъуусузлугъуна себеплик этерикди».

Петербургдагъы халкъла аралы экономика форум  битеу дунияда да бек уллу эмда бек магъаналы жыйылыуладан бириди. Жыйырма беш жылны ичинде ол экономиканы артыкъда къыйматлы амаллары сюзюлген, кооперация байламлыкъла къураргъа,  тутхучлу айныуну бек иги сынауларын бир бирге билдириуге себеплик этген майданнга айланнганды,

ПМЭФ  1997 жылдан башлап жыл сайын ётдюрюледи. 2005 жылдан бери уа Россей Федерацияны Президентини къатышыуу бла бардырылады.Быйыл а ол «Жалынчакъсыз айныу – дуния тюзлюкню мурдоруду. Келир тёлюле ючюн кючюбюзню бирикдирейик» деген чакъырыу бла къуралгъанды.