Саулукъ

Нальчикде алгъын солуу кюнледе паркгъа барсанг, хазна семиз сабийлени кёрмей эдинг, энди уа ала кёзге бек урунадыла. Нек болгъанды алай? Юйде аш этмей, «Вестер», «Дея», «Оазис» эм башха супермаркетледен алыннган ашмыды сылтау? Огъесе сабийле сау кюнню компьютерледен, телефонладан айырылмай, чапмай- секирмей – ойнамай жашагъанларымыды? Врачла-диетологла айтханнга кёре, сабийлени бла жаш адамланы бек азындан 15-20 процентини ауурлукълары мардадан кёпдю. 

Сахарный диабет деген диагноз адамгъа окъ атылгъанча эшитиледи. Бу аурууу болгъаннга жашау этиу бек къыйын болады: анга  поликлиникагъа терк-терк барыргъа, тёгерегинде адамланы жазыкъсыныуларын кёп эшитирге тюшеди. Алай барысындан да осалы уа - диабетиклени иги да асламысы, кеслеринде бу ауруу болгъанын сезмей,  заманны  оздургъанларыды. Биз аны  юсюнден профессор, медицина илмуланы доктору, Естествознанияны россей академиясыны келечиси, эндокринолог Ахкёбекланы Нелли бла ушакъ этгенбиз.  

Бусагъатда грипп бек жайылгъан кезиудю, офисле, школлада классла бош боладыла. Ауругъанла барысы да тохтаусуз жётел этгенлерине тарыгъадыла.

Миллетибизде, медицинаны жолу бла барып, адамланы саулукъларын игилендирирге, бирде уа  жашауларын окъуна къутхарыргъа къолларындан келгенни аямагъанлары бла бирге тамамлагъан жумушларын илму бла байлагъанларыбыз да асламдыла.

Сабийлени къарынлары терк – терк ауруучуду.Ол заманда не этерге  кереклисини юсюнден   Акъ - Сууну поликлиникасыны сабий врачы Хайырланы Зайнаф бла ушакъ бардыргъанбыз.

Саулукълу жашау, сёзсюз, бек магъаналыды. Ол себепден багъыу амаллагъа не заманда да энчи эс бурулгъанлай турады. Ол а медицинада уруннган специалистлени билимлерин, сынамларын да дайым кючлендирип турургъа борчлайды. Биринчиси бла артыкъ чырмаула жокъ эселе, сынамны уа врач ишини юсюнде кёп заманны ичинде ала барады.

Нальчикни Дубки районунда Кардиология араны реанимация бёлюмюне тохтамай саусузланы келтиргенлей турадыла.  Кюн сайын ала,  бек аздан, жети-сегиз  адамны жашауу ючюн къазауат этип кюрешедиле. «Сизни  тынчлыкълы кюнюгюз неда кечегиз болуучумуду»,- деп сорама мен алагъа. Ала уа: «Андан эсе сагъатыгъыз десенг а!» - деп жууаплайдыла. Мен ала бла тургъан бир кесек заманны ичинде терк болушлукъ берген машиналаны экиси былайгъа хылыф жетедиле. Акъ халатлы къызла уа келтирилген саусузлагъа чапдыла.

Жаз башында табийгъат, къыш сууукъладан уяна,  жашнап башлайды. Кюз арты жетгенлей а  исси жай айланы мутхуз, жауунлу  кезиуле алышындырадыла. Жылны бу эки кезиуюнде да хауа болумла терк-терк тюрленнгенлери ючюн, кёплени  ауруулары къозгъаладыла. Ол кезиуледе гитчелеге бютюн сакъ болургъа керекди. Къалай бла? Аны юсюнден  Нальчикни 1-чи номерли сабий поликлиникасыны врачы-иммунологу Асият  Шадова бла ушакъ этгенбиз.

Бусагъатда инсульт бла больницагъа тюшгенлени араларында къартла, жашла да, эр кишиле, тиширыула да бардыла. Алай  болмаз ючюн, не зат этерге керекди? Бу соруудан башланнган эди Кардиология араны поликлиникасыны кардиологу, КъМР – ни Саулукъ сакълау министерствосуну штатдан тышында баш кардилогу Жанатайланы Людмила бла ушагъыбыз.

Къартаяма деп къоркъмай, кюнде къаллай бир заманны туругъа жарайды деген соруу арыкъ болурча не ашаргъа керекди дегеннге ушайды. Быллай оюмгъа алим, биомедицина технологияла эм къартлыкъны генетикасы жаны бла эксперт, «Илму жашауну кёбейтир ючюн» фондну вице-призединти Юрий Дейгин келгенди