Билим

-Бирде кеси адамларыбыздан жаныбыз къыйналырча сёзле эшитирге тюшеди, - дегенди бизни ушагъыбызны бек аллында  Сотталаны Лидия. – Ол да неди десегиз, тилибизни учуз этгенлерин кеслери да ангыламай, малкъар тил неге керекди, орусча сёлеше билсе, дегенле тюбегенлериди. Кёп тиллени билирге, ол санда орус, ингилиз, немис тиллени да, адамны ана тили бир заманда да чырмаулукъ этмегенди. Ол затдан хыйсап эте келсек, бек биринчи жерге ана тилни салыргъа керекбиз, андан сора уа, къолунгдан келе эсе, башха тиллени  ненчасын да бил.

Элбрус районда билим бериу программалагъа кёре юйрениуню качествосу, билим бериуню тамблагъы кюню – ол темалагъа болгъанды Темирланы Анатолийни районну Билим бериу управлениясыны таматасы Атаккуланы Нуржан бла ушагъы да.

Жангы окъуу жылны аллында «Единая Россияда» педагогладан отчётланы асыры кёп излеуню проблемасындан къутулуу жаны бла башламчылыкъны хазырларыкъдыла. Аны юсюнден кеслерини оюмларын хар сюйген адам партияны регион бёлюмлерине 28 августха дери сайтланы юсю бла жиберирге боллукъдула. Тёртюнчю сентябрьде уа аланы битеу тийишли ведомстволаны, экспертлени, ата-аналаны къатышыулары бла  «Адамны ырахатлыгъы» деген федерал дискуссияла майданда сюзерге белгиленеди.

1986 жылда бизни республикадан устазланы къаууму орденле, майдалла бла да саугъаланнган эди. Мени бюгюннгю ушакъ нёгерим Мусукаланы  Юрийни къызы Жеттеланы Людмила да ол педагогланы санында Урунуу махтаулукъну ючюнчю даражалы орденине тийишли болгъанды.  Ол кезиуде Нальчикни  онсегизинчи школунда ингилиз тилден дерсле бергенди. Бюгюнлюкде уа бу мектепде окъутуу-юйретиу жаны бла завучду. Халкъны жарыкъландырыууну отличнигиди. Билим бериуде, башхача айтханда уа, бу сагъынылгъан школда аз къалып 50 жылны  урунады.

Сабийлик муратлары

Этезланы Сафарны уллу юйюрюнде ёсген къызчыкъ гитчелигинден окъуна биле  эди кесини къадарын сабийлени  окъутуу бла байламлы этеригин. Нек дегенде Индира Гирхожан элде халкъыбыз зор бла Туугъан жеринден къысталгъынчы окъуна биринчи устазла болуп тургъан адамланы юслеринден атасындан, бирсиледен да кёп эшитгенди. 

Элбрус районну Быллым элини Ахматланы Ахмат атлы мектебинде Ахматланы Заурбек талай заманны директорну орунбасары болуп, коллегалары бла бирге школ республикада эм игилени санына къошулур ючюн билимин, ангылауун да аямагъанды. Ол мында устаз коллективге, озгъан окъуу жылны аллындан башлап, энди таматалыкъ этип тебиреген эсе да, хар неге уллу кёллю болмагъаны  кёзге туурады. Биз аны бла билим бериу, юйретиу ишни эм башха затланы юслеринден ушакъ этгенбиз.

Тёрт жыл мындан алгъа республикагъа «Къонакъбайлыкъ» проектни хайыры бла Тюркден сабийле келген эдиле. Аладан бири - Ойсу деген къызчыкъ-Хасанияда юйюрледен биринде тохтайды, окъургъа да элде 16-чы номерли  школгъа жюрюйдю.  Мектепни оноучулары тюрклю къызчыкъны орус тилге юйретиуню устаз Созайланы Кизикагъа буюрадыла. Ойсу аны хайырындан экинчи-ючюнчю кюнюнде окъуна кёп сёзню биледи.

Малкъар эллерибизде школлада, сабий садлада кеслерини билимлерин, къарыуларын аямай, биреуден махтау излемей ишлегенлерибиз асламдыла. Бу жол биз Хабазда садикни иши къалай баргъанын билирге сюйюп, аны тамата юйретиучюсю Башийланы Фатима бла ушакъ этгенбиз.

Отарланы Халимат Къыргъызстанда туугъан тёлюденди. Атасы Бапыналаны Юсюпню бла анасы Сакинатны (Магулаладанды) уллу юйюрлеринде ёсгенди. Кёчгюнчюлюкден къайтхандан сора ала Кёнделенде тохташхандыла. Сабийлери ахшы билим алырларына къайгъыргъан таматала аланы элде интернатха бередиле. Ары жюрюселе орус тилге иги юйренирикдиле, артда окъуугъа да къыйналмай кирликдиле деген акъылда. Болсада гитчеле кюндюз анда тургъанлыкъгъа, ингирде юйге келгендиле.

Жыл сайын билим бериуде бола келген тюрлениуле ата-аналаны, устазланы,  школну бошагъанланы да сагъайта эселе да, окъууну ахшы тауусуп, жюреклери излеген вузгъа кирирге сюйгенле асламдыла. Айхай да, ары дери Бир къырал экзаменни берирге, андан тийишли балланы алыргъа да керекди.

Быйыл да тёрт мингден аслам окъуучу школланы бошап, вузланы абитуриентлери болгъандыла. Аланы арасында башха-башха предметледен жюз балла алгъанла да иги кесекдиле. Эсгерте кетейик, былтыр аллайланы саны 23 эди. Бу жол а ЕГЭ-леде эм бийик жетишимле болдургъанла 32 адамдыла.