Нек жиляйды сабий?..

- Билемисе, Жанчыкъ, мени къоншуму жашы элден Нальчикге кетгенли жыл да болмайды, алай ала ахчагъа жукъгъандыла, мен санга айтайым. Къайдан тюшедиле алагъа сомла.

Полупроводниковый заводдан. Анда иш хакъ бек игиди, дейдиле.

- Да мени уа кимим ишлерикди анда? Шамкъыз сегизинчи классны бошады, энтта да эки жыл окъурукъду. Шамиль а бешинчи классда…

- Жанчыкъ, къызны окъутхандан не хайыр, эрге барыр да, юйде олтурур дипломлары бла. Андан эсе, шахаргъа жибер да, ишлеме къой.

- Эрттеракъ болмазмы? Сабийди алыкъа.

- Къарыучугъу сезиледи, ишлеяллыкъды. Сюйюп айтама, Жанчыкъ. Улутхаларынгы да тёлерсе, юйюнге быстыр жууучу машина, газ печь да алырса. Сен да бир кюн кёргенликге не болады.

…Жанчыкъ баш иеси Кемал бла оноулашдыла да, Шамкъызны шахаргъа жибердиле. Кемалны анасы Алима бек жарсыды бу ишге. «Акъылы тохташмагъан сабий къызны къалай жибересиз Нальчикге? Заводну общежити барды дейсиз, да анда къаллай адамла жашагъанларын биз билмейбиз… Ёлтюрюп къойсала уа балабызны? Нек ашыкъдыгъыз былай муну ишге урургъа?..»

Шамкъыз шахаргъа бек къыйналып юйренди. Цехде бир жаш бла шуёхлукъ жюрютюп башлагъанындан сора бир кесек тынчыракъ болду. Киногъа, паркга, кафелеге да бара эдиле. Кюнлени бир кюнюнде ол: «Жууукъ заманда, Шамкъыз, экибиз да юйюр къурарыкъбыз», - дейди. Къыз анга ийнанады. Алай бираздан жаш, ишден чыгъып, элине кетип къалады. Кадрланы бёлюмюнде аны адресин билип, Шамкъыз ызындан жетеди. Анда уа аны юй бийчеси, юч сабийи… Жаш: «Мен сени танымайма, сен да мени танымайса», - деп къойгъан эди, Шамкъызны ауурлугъу болгъанын биле тургъанлай… 

Сабий тапханындан сора юйге къайтыргъа тюшдю. Атасы Кемал ушкок бла юсюне сюелип: «Буу кимилдинги, мени юйюме сени бедишинг керек тюйюлдю», - деди. Анасы уа тынгылай эди… Ынна: «Жашым, эсинги жый. Бу къагъанакъгъа хата этсегиз, юйюбюзге ёмюрде да келлик тюйюлдю насып. Элни ауузу элекди, хапарынгы этерле да тохтарла. Ёсме къой сабийни юйюбюзде», - деди.

Алай Кемал къутуруп эди. Шамкъызны алындыргъан чагъында ол къагъанакъны бууду. Аны кече бахчада басдырдыла. Бир ыйыкъдан а Нальчикден врач бла медсестра жетдиле – аланы участокларында эсепге салыннган эди балачыкъ. Шамкъыз абызырады, къагъанакъ къайдады - деген соруугъа жууап бералмады. Врач милициягъа сёлешди…

Шамкъыз колонияда тютюн, аракъы ичерге, аны къой да, наркотиклеге да юйреннген эди. Бузулду. Бир-бирде тюшюнде, тюнюнде да: «Нек жиляйды сабий?» - деп къайгъылы соруп башлай эди. Къулагъына къагъанакъ жилягъан таууш эшитилинип…

Колониядан сора Нальчикде ичгичи тенглери бла бир талай жыл жашады. Саулугъу осалдан осал болуп бара эди. Диабетден ауругъанлыкъгъа, багъылгъан а этмей эди. Больницагъа тюшдю, алгъа гангрена болгъан аякъларын, ызы бла къолларын кесдиле. Врачла сау ыйыкъны сёлеше кетип, кючден келдиле жууукълары аны больницадан алыргъа. Сора чанагъа чархла салып, анга олтуртдула Шамкъызны. Ызы бла элде кюн сайын жол къыйырына чыгъарып башладыла: садакъа жыяргъа. Ингирде ол ахчагъа атасы Кемал жашы бла бирге олтуруп аракъы иче эдиле. Бирде Кемал: «Жаннетли болсун, анам айтхан эди, ол къагъанакъ бууулгъан кюн насып бизден кетеригин», - дей эди… Кимге керек эди Шамкъыз бу дунияда? Бир инсаннга да угъай. Анасы аны кёрмегенча эте эди. Бир жол Шамкъызны жолда унутуп къоядыла… Бир кюн а, машина келип, аны алып кетедиле.

Юйюнде атасы-анасы, къарындашы къайгъырмайдыла. Энди Шамкъызны вокзал къатында чыгъара эдиле иелери. Биягъы, элдеча, садакъа жыядыла. Аны кём-кёк кёзлери онгнган эдиле, бети да – къансыз. Ол не къууана, не ышара билмей эди. Биреу келип, ауузуна аракъы къуя эди, биреу а тютюнню жандырып бере эди. Жашау дегенинг… къаллай  заманы болуучу эди аны! Чакъгъан гюлге ушаш жаякълары, кёкге ушаш а кёзлери… Классда бек иги окъугъан сабийледен бири эди, назмуланы сууча айтхан. Анасыны жут кёзлюгюню хатасындан жоюлду. Ол сабий эди Нальчикге келгенинде, игини-аманны айыра билмеген, бир иймансыз алдады да къойду. Шамкъызны жаланда бир терслиги бар эди: ол адамлагъа ийнаннган эте эди, аны уа бош адамла угъай да, атасы-анасы да сатхан эдиле. 

Толу акъыллы Шамкъыз жылла бла адамла бла сёлешмей жашай эди. Ол ангыламай эди не затны юсюнден хапар бардырыргъа ала бла. Жаланда бир-бирде: «Нек жиляйды сабий?» - деп шыбырдай эди. Къатыракъ сорургъа къарыуу болмай. Алай аны шыбырдагъанын бир адам да эшитмей эди. Шамкъызны дуния эшитмей, жылла озуп бара эдиле. Кезиулю сууукъ къыш да жетди. Эртте жайда атасы орамда унутханча, шахарда иеси унутду бир жол Шамкъызны. Ким эсе да, эрип, аны чанасын эки будканы ортасына сукъгъан эди, анда жел урмай, бираз жылыракъ болур деп.

Тангнга Шамкъыз къатып тура эди…

…Элде Шамкъызны асырагъан кюн бир адам да жилямады, бетден бетге къарагъан да болмады. Жерге къарай эдиле къайгъы сёзге келгенле. Хар бирини насыпсыз Шамкъызны къадарында терсликлери болгъанлай.