Маданият

Жангыз адам айланады шахар орамлада. Баям, нёгер тапмагъандан угъай, алай сюйюп. Ансы бу ариу, субай, мудах кёзлю тиширыуну жанында ким да аламат кёрюнюрюгю хакъды.

Кеч кюз артыны киршилеп башлагъан эрттени эди. Ийнекни саууп, сюрюуге бошлап, челекни арбазда башы жабылгъан ачыкъ жерде бужукъгъа тагъып, тиширыу ашыгъышлы юйге кирди. Аны жарашдыра турургъа заманы жокъ эди.

АЙЛАНЧУК СУРАТЧЫ

Ол суратчыны сиз Нальчикде да, республиканы районларыны барында да кёрген болурсуз. Ол, айланчук кибик, хар жерге жете, хар жерде айлана, сурат алыр ючюн жанын берген затды. Алай не заманда да, сюйген ишин бардыргъан кезиуде, анга бир зат болмай къалыргъа амал жокъ эди. Аны алай болуууна мен эртте да сылтау тапмагъанма: ким биледи, Аллах бла аралары хазна болмагъанданмыды не да къадары алайлыкъданмыды  огъесе жашаугъа къабыргьасын иги жарашдыралмагъанынданмыды? Аны ким билсин, алай, не болса да, бир заты уа барды.

«Сол жанында жол бла барсанг – атынгы тас этерсе, онг жанында жол бла барсанг – кесинг ёлюрсе, атынг а сау къалыр, аллынг айланнган жанына барсанг – сау къалырса, алай эсинги тас этерсе…» Жигитле экинчи жол бла барлыкълары белгили эди.

Солтанбек районланы биринде секретарь болуп ишлегенли бир-эки жыл болады. Адетде болгъаныча, бюрону болсун, пленумну болсун жыйылыуларын кезиуюнде бардырады. Сёлешгенине тынгыласанг, не къыйын борчну да толтурургъа бу адамны къолундан келликди дерчады. Бир бирде мардадан оздурурча хыны сёлешген заманы да болуучуду. Ким биледи, иш – аслам, къуллукъчуланы тюрлю-тюрлюлери кёп жерде алайсыз да бола болмаз.

Бир жол Нальчикде концерт залладан биринде жырны байрамы бара эди. Анда белгили артистлерибизге, адамларыбызгъа Быллым элден Къудайланы Исса кимине къамичи, кимине гоппан,  ариу ишленнген мюйюз, дагъыда башха затладан саугъала бере эди. Ол заманда аны бла танышыр онг тапмагъанма.

Белгилисича, Шимал Кавказны поэзиясында Зумакъулланы Танзиля, тиширыу ауазны туура этип, жангы, айырмалы, эр киши поэтлени да сейирге къалдыргъан жырла къурагъанды.  Биз да бу материалда шайырны тиширыу сезимли лирикасына  эс бургъанбыз.

Жайгъы кюнде, шарт айтханда уа 22 июльда, кёргенди дуния жарыгъын Социалист Урунууну Жигити, РСФСР-ни, СССР-ни да Къырал саугъаларыны иеси, КъМР-ни халкъ поэти Алим Пшемахович Кешоков. Быйыл ол туугъанлы 106 жыл толады.

Кюз арты не бек къоркъутургъа кюрешсе да, кюн тийгенлей, арбазда гюлле, юслерин къагъып, тизгинлерин жыйгъан жаш къызчыкълача, жарыкъ болуп къарайдыла кёзюнге. Аны къой, Жамий узун жыйрыгъы бла жаяу жолчукъну барса, аны этеклерине тийип, кеслерине къаратыргъа кюрешедиле.

Россейни география арасы уа Москва тюйюлдю. Аны къайдагъысын билир ючюн академик Пётр Бакут тинтиуледен сора энчи формуланы жарашдыргъанды. Алай бла тергеулеге кёре, ол ара Красноярск крайны Эвенкийский районунда Виви кёлню къыбыла-кюнчыгъыш жагъасында болгъанын тохташдыргъанды.