Маданият

Кюн – къызыл суу ичирилген алтын топ, юй гаккыны сарысы кибик, билмей тургъанлай чыгъып къалды тауну башына. Энди ол андан тёнгересе, суугъа тюшерикди. Суу а узакъгъа барады, ашыгъып. Алыр да кесини къоюнуна, къызыл суу ичирилген алтын топну узакъгъа элтир. Тенгизге дери. Анда уа кюн бютюнда керекди.

(Баргъаны)
 
Фразеология айланчланы къуралыулары, тилге кириулери миллетни жашауу бла терен байламлыдыла. Алада аны жашау болуму, къууанчы, жарсыуу, оюмлары да сакъланадыла.

Бюгюннгю малкъар литературада проза жанр айныпды, анда кётюрюлген темала магъаналыдыла, халкъны жарсыуларына бурулупдула. Къайсы заманда да адабият эм алгъа культураны,  миллет къылыкъны сакълагъанлай келеди. Белгили орус жазыучу Ф. Абрамов битеу да жазгъанларым миллет ышанланы ачыкълаугъа итиниулеримдиле, дегенди.

Ашыкъ оюн халкъыбызда келген оюнладан бек эрттегилиди десек, ётюрюк болмаз. Аны уллу, гитче да бек сюйгендиле. Анга кёп адам къатышыргъа болады. Бюгюннгю жаш тёлю аны къалай ойналгъанын хазна билген да этмейди, жарсыугъа. Ол себепден юйретиучюле, сабийле да аны юсюнден бираз толуракъ билсинле деген мурат бла бу къысха статьяны жарашдыргъанбыз. 

(Баргъаны)
 
Бизни халкъыбыз жашап тургъан минг жылланы ичинде къуралгъандыла бу фразеология айланчла. Ата-бабаларыбызны кёз жютюлюклери, оюм теренликлери орналыпды алада.

ХАПАР

– Сталинни юсюнден кино боллукъду, дейди Ачемез. Мен унутсам да, сен унутма.
– Не этесе, къызчыкъ, муну? Ол бизге этген бла… Аты къурусун!
– Не дей болурла энди ол мурдаргъа деп…

Заманны ауурлугъу гуппур этген къатынчыкъ, уллу къара жаулугъун да аркъасына къаплап, босагъада, сол къолун да жаягъына тиреу этгенлей, къарамын тардан келген жолдан айырмай, мудах олтурады. Кёп турлукъду ол алайда.

Фразеология сёз тутушла бизни тил байлыгъыбызны туура этген шартдыла. Ала ёмюрлени ичлеринде къурала келгендиле.  Аланы керек жерде хайырланыу тилибизни ариу этеди.

Элеккуланы Нюрмухамматны атын  чыгъармачылыкъ бла кюрешген жаш адамла  иги  биледиле, таныйдыла.  Жаш «Балкария» фольклор-этнография къырал тепсеу ансамбльни солистиди.

(Баргъаны)
 
Фразеология айланчла – ана тилибизни эрттегилигин бла къалай бай болгъанын кёргюзтген шартдыла. Аланы билгенни сёзю бай болады. Анга къайда да сюйюп тынгылайдыла.