Тарых

Озгъан ёмюрледе малкъарлыланы жашау халларына, кёлден чыгъармачылыкъларына эс бургъанланы санлары аз тюйюлдю. Аланы араларында белгилиле, мюлк, жыр хазнабызны юслеринден жазгъанла да аз тюйюлдюле. Композитор  Сергей Иванович Танеев, орус  алимле Максим Максимович  Ковалевский бла Иван Иванович Иванюков  1885 жылда, орус композитор, пианист, дирижёр, педагог, «Могучая кучка» атлы къауумну таматасы Милий Александрович Балакирев  а 1863–1868 жыллада бизге (юч кере) келгендиле. 

Ёзен-Бау 

Ёгюз-Орун 
Ёрлеш-Аууш 
Ёрлеш-Тау 
Ёрлеш-Суу 
Ётмюш-Къол 
Ётмюш-Дорбун 
Ётмюш-Аууш 
Ётмюш-Жол 
Ёрюзме 
Ёртен-Жагъа

Кеси кесибизге къалай болсакъ да, тышындан келген адамгъа хар заманда да иги болургъа кюрешгенбиз. Аны кёлюн алайыкъ ансы, бизден къорагъан окъуна этсин. Артдан-артха уа ол къалай эсе да тёреге айланып барады. Алай хар затны бир чеги болургъа керекди.

Алай айтадыла таулула. Ауушланы, сыртланы, къаяланы, агъачланы, сууланы, бир-бир энчи ёсген тереклени окъуна барды атлары. Аланы ушатып, къубултуп, халына, къылыгъына кёре атагъандыла. Неда бир болгъан иш бла байламлы.

Сёз ючюн, Герпегежден Къашхатау таба бара, жолну сол жанында сууукъ шаудан барды. Анга Баший кезлеу дейдиле. Эртте заманлада алайда Башийладан биреу жайда малларын тутханды. Къошу болгъанды. Шауданны да ол ишлегенди. Адамла уа анга Баший кезлеу деп къойгъандыла.

Москвадан журналист Савелий Кашницкий,  Къабарты-Малкъарны  Чегем районунда болуп, Эл-Тюбюнде ауукъ заманны туруп, аны табийгъатыны ариулугъуна, адамларыны иш кёллюлюклерине тамашагъа къалгъанды, эл тюбчюлени сейирлик хапарларын эм кеси кёрген затланы илму шартла бла тенглешдиргенди.  Аны юсюнден жазгъан оюмлары бла сизни шагъырей этебиз.

Ёлюмден жаланда телиле къоркъмайдыла деп, кёпледен эшитгенме. Алай мен ол сёзлени тюзлюгюне артыкъ бек ийнанмайма. Не ючюн дегенде, ёлюмню аллында тобукъланмагъанла не заманда да, къачан да болгъандыла.

Огъары Чегемге биринчи кере жарыкъландырыучубуз, Къабарты-Малкъарны халкъ назмучусу Шахмырзаланы Саид туугъанлы 100-жыллыгъын белгилегенлеринде баргъан эдим.

Уллу Хорламны  75-жыллыгъына

Къыркъ тёртюнчю жылны 6 ноябринде Уллу Октябрь революцияны 27-жыллыгъына аталгъан докладында  ол замандагъы къырал башчы Сталин жылны озгъан он айында Совет Аскерни  этген жетишимлерин белгилеген эди. Тарых шартлагъа кёре, ол заманны ичинде тохтаусуз баргъан сермешледе совет аскерле, гитлерчиледен Совет Союзну жерин тазалап, чекден ары ётген эдиле. «Багратион» операцияны кезиуюнде бизни аскерле Белоруссияны, Запад Украинаны, Польшаны бир кесегин, Прибалтиканы саулайын азатлагъандыла.

 Уллу Хорламны 75-жыллыгъына             
Жер башында ары дери бир заманда да болмагъанча кёп къан тёгюлген, кесини отунда он миллионла бла адамланы кюйдюрген уруш бошалгъанлы эки жыйырма бла онтёрт жыл озду. Жюрекле уа бюгюн да тараладыла. Жашларыны, эрлерини, къарындашларыны къадарларыны юсюнден жукъ билмей, аладан хапар эшитирге термиле,  дуниядан кетдиле кёп тиширыула. «Тиширыула» деп айырып айтханлыгъым – ала бушууну бек къыйналып кётюргенлери, ёлюп кетгинчи унутмагъанлары ючюндю.

Бир адамда толу халкъны ышанлары-акъыллылыгъы, тёзюмлюлюгю, халал жюреклилиги эм менсинмеую бар эселе, ол Хутуйланы Исхакъны жашы Ханафийди. Къадар анга эр киши ариулукъну да, халаллыкъны да, уллу билимни да, политика усталыкъны да къызгъанмай бергенди. Аны жашау жолу къыйын болгъан эсе да, битеу алып айтханда, жашауу сейирлик эди, уллу жетишимледен, хорламладан да бай.