Тарых

Уллу Хорламны – 75-жыллыгъына

Революциядан сора Совет власть тохташып аягъы юсюне болгъанда, къыралда байла-бийле бла кюрешиу башланнган эди. Инсан урушну кезиуюнде къырылмай сау къалгъан малкъар бийлеге да жетеди ол къыйынлыкъ. Аланы туугъан эллеринден къыстап, башха жерлеге кёчюредиле.

Уллу Хорламны  - 75-жыллыгъына

Ал жылланы биринде бир жумушум бла Саратовха барыргъа тюшеди. Ол бизни къыралны бек эрттегили шахарларындан бириди. Анда тарых магъаналы жерле кёп болгъанларын ары дери да биле эдим. Аланы бир къауумларына баргъан да этгенме, алай манга бек сейир кёрюннгени уа Хорламны паркы болгъанды.

Уллу Хорламны 75-жыллыгъына

Хасанияда  16-чы номерли  мектепде директорну юйретиу иш жаны  бла орунбасары  Холамханланы Юля Хасымовна манга бир письмону бергенди. Ол онбеш жыл мындан алгъа жазылгъанды. Аны къолуна къалай бла тюшгенин билмейме. 

Онтогъузунчу ёмюрню экинчи жарымында жыйырманчы ёмюрню уа ал кесегинде, эски Россейни башха этеклериндеча, Малкъардан да бир къауум ётгюр, билимли инсанла чыкъгъандыла.  Анга юлгюге Орусбийланы Исмайылны бла аны жашлары Сафар-Алийни, Наурузну, Абайланы Солтан-Бекни, Мусосну, Ханифаны, дагъыда башхаланы сагъыныргъа боллукъбуз. 

Эллерибизде Уллу Ата журт урушда туугъан жерлерин фашистледен къоруулай жан бергенлеге жораланып ишленнген эсгертмеле бардыла. Биз билмегенликге, аланы хар бирини кесини энчи тарыхы да болур.

Газетибизни бетлеринде миллетибизде жюрюп тургъан оюнла бла шагъырей этиуню андан ары бардырабыз. Басмаланнган материалла эр киши оюнланы юслеринден болгъанларын эслеген болурсуз. Бу жол а къыз тиширыула къаллай оюнла бла жубанып тургъанларын ачыкъларыкъбыз.

Къабарты-Малкъарны халкъ жазыучусу, суратлау сёзню устасы Гуртуланы Берт  1941-1942 жыллада Краснодарда миномёт-пулемёт училищеде курсантланы окъутуп тургъанды. Бертни политикадан дерслерине тынгылагъанланы араларында бизни жерли жашла да болгъандыла.

Бахсан тау жамауат  Бахсан сууну жагъасында орналгъанды, аны  къыбыладан къоншусу Сванетияды, шималдан – Къабарты, кюнбатышдан -  Чегем, кюнчыгъышдан – Къарачай. Аны тарыхыны юсюнден философия илмуланы кандидаты Жангуразланы Мухаммат тинтиуле бардыргъанды.

Фольклорчубуз Таумырзаланы Далхат къарачайлы къалам къарындашы Байрамкъулланы Хамит бла биригип жарашдыргъан «Къарачай-малкъар халкъ оюнла» деген аламат китапны магъанасы бюгюнлюкде бек уллуду. Миллетде унутулургъа аз къалгъан оюнланы ала соруп, излеп алай жыйышдыргъандыла бизге саугъагъа.

Совет аскерни солдатлары бла бирге бизни жерлешлерибиз, Къабарты-Малкъарны махтаулу жашлары, немисли ууучлаучула бла къаты сермешгендиле.  Жер юйчюкледе, индекледе ашыгъышлы жазгъан письмоларында ала Ата журтларын къалай къаты сюйгенлери, аны ючюн жанларын да берирге хазыр болгъанлары сезилип турады. «Социалист Къабарты-Малкъар» газет 1943 жылда фронтдан келген письмоланы бир-бирлерин къысхартып басмалагъанды.