Тарых

Уллу Ата журт уруш башланнган кюннге

Мындан 79 жыл алгъа, 1941 жылда 22 июньда, фашист Германия Совет Союзгъа чапханы бла Уллу Ата журт уруш башланнганды.  Немислиле бла бирге  Венгрияны, Италияны, Румынияны, Финляндияны аскерлери да анга къажау сюелгендиле.  «Барбаросса» планны жарашдыра туруп, гитлерчи командованияны Совет Сауутланнган Кючлени бир ай бла жарымны ичинде ууатыргъа деп аллай умуту болгъанды.

Жер бла байламлы халла бек терен ёмюрледе къуралгъандыла дерге боллукъду. Адамла дорбунлада жашагъан кезиуледе окъуна тёгерекдеги тийрелени кеслериникине санагъандыла. Ары башхаланы аягъы басханлай а, олсагъат къаугъа чыкъгъанды.

Ючгюл письмола. Фронтдан учуп келген къанатлылагъа ушайдыла ала. Къалай ашыгъып, тынгысыз болуп сакълагъандыла аланы хар юйде, хар юйюрде. Ол кезиуледе почтальондан сыйлы да, багъалы да адам хазна болмаз эди. Аланы жазгъанланы асламысы бу дуниядан кетгенди: кими къазауатда, жигитча сермеше, жан бергенди, кими белгисиз тас болгъанды, кими уа урушда алгъан жараларындан ёлгенди.

Окъууу болмагъан халкъ бурун заманлада окъуна кесини жашауунда, турмушунда тюбеген ахшы затланы багъалагъанды. Аны бла бирге уа ол кемчиликлени кетерирге болушхан, акъыл, тюз оюмлу, терен магъаналы сёзлени тап жарашдыргъанына сейирсинесе, хурмет бересе. Ала кёп ёмюрлени ичинде къурала, тёлюден  тёлюге кёче, жангылары да къошула, бюгюнлюкге дери жетгендиле.

Халкъыбызны айтхылыкъ адамлары

Гемуланы Ако халкъыбызны эм белгили адамларындан бириди. Жыйырманчы ёмюрню къадарын этгенледен. Миллетибизге жангы жашау жол ызлай келгенледен. Аны 1931 жылда  ОГПУ-ну коллегиясы илишаннга салып ёлтюрюрге оноу этеди. Ол заманда анга 40 жыл да болмагъан эди.

1918 жылда 28 майда жангы совет къыралны чеклерин къорууларгъа жууаплы энчи структура къуралгъанды.  Андан бери озгъан 98 жылны ичинде чекчиле кеслерини борчларын кечеди-кюндю, къызыуду-сууукъду деп къарамай толтурадыла,  къар аулакълада, исси къумлу жерледе, тайгада, океанлада эм таулада  Россейни къоркъуусузлугъун жалчытадыла.

Атталаны Мухажирни жашы Анатолийге  таулу миллетни тарыхыны летописеци дерге боллукъду. Ол салгъан фильмле, Къабарты-Малкъарны киноискусствосуну алтын хазнасын байыкъдырып, Ата журтундан къысталгъан  халкъны ачыуун, жарсыуун, къууанчын  да туура баямлайдыла. Аны гитче, уллу ишинде  да сайланнган теманы тамыры, жиги туура, толу ачыкъланады. Аны бла жетедиле ала къараучуну кёлюне да.

Жер тюбюне эм сейир экспедицияладан бири Холам-Бызынгы эм Хари-Су ауузланы араларында Хумалан ёзеннге болгъанды. Анга къатышханланы араларында Орус география обществону члени белгили краевед Мокъаланы Тенгиз болгъанды. Ол анда кёп сейир зат билгенди, жер тюбюнде ишлеуден жангы сынам алгъанды. Дорбунда кёргенин а газет окъуучулагъа билдирирге сюйгенди. 

Кавказ урушда жоюлгъан адыгланы эсгериуню кюнюне аталгъан жумушла быйыл пандемия бла байламлы онлайн халда бардырыладыла. Ол санда Черкеслилени халкъла аралы ассоциациясы къазауатны темасына аталгъан видеоконференция къурайды, бу организацияны башчысы Хаути Сохроков «Черкес-FM» радиоканалда жерлешлерине айланыу этгенди, сау кюнню уа анда урушха аталгъан жырла айтыллыкъдыла. Дагъыда бюгюн  кюн ортада Нальчикни солуу паркында «Древо жизни» эсгертмеге гюлле салынырыкълары белгиленеди. Коронавирус ауруу жайылгъаны бла байламлы тёрели бушуулу жумушланы къурамазгъа оноу чыгъарылгъанды.