Тарых

Халкъыбызны пелиуан жашлары

Халкъыбызда пелиуанла алгъын кёп жаратылгъандыла. Хар ауузну кесини жигити болгъанды. Кючлери бла къарыулары Беш Тау элден тышында айтылгъан жашла бла эриширге кёпле итиннгендиле. Аллайладан бири Чабдарланы Жубуран болгъанды. Кеси заманында ол бек къарыулугъа саналгъанды. Ол къурагъан оюнладан бизге ючюсю жетгендиле.
Аладан биринчиси атланы жегип бардырылгъандыла. Экисин, чындыла боюнларын ачытмазча этип, арт аякъларына жетип юркютмезча, кёнделен къылычланы тап жарашдырып салып, къылычлагъа да бир къулач узунлукълары болгъан жиплени къысып, къыйырларын тюйюмчек этедиле. 

Республиканы эм терен, уллу да дорбунуна - сейирлик жолоучулукъ

Жер тюбюне эм сейир экспедицияладан бири Холам-Бызынгы эм Хари-Су ауузланы араларында Хумалан ёзеннге болгъанды. Анга къатышханланы араларында Орус география обществону члени белгили краевед Мокъаланы Тенгиз болгъанды. Ол анда кёп сейир зат билгенди, жер тюбюнде ишлеуден жангы сынам алгъанды. Дорбунда кёргенин а газет окъуучулагъа билдирирге сюйгенди. 

Озгъан заманладан хыйсап этиу, федерализмни кючлерге, халкъланы бирикдирирге болушурукъду

Кавказ урушда жоюлгъан адыгланы эсгериуню кюнюне аталгъан жумушла быйыл пандемия бла байламлы онлайн халда бардырыладыла. Ол санда Черкеслилени халкъла аралы ассоциациясы къазауатны темасына аталгъан видеоконференция къурайды, бу организацияны башчысы Хаути Сохроков «Черкес-FM» радиоканалда жерлешлерине айланыу этгенди, сау кюнню уа анда урушха аталгъан жырла айтыллыкъдыла. Дагъыда бюгюн  кюн ортада Нальчикни солуу паркында «Древо жизни» эсгертмеге гюлле салынырыкълары белгиленеди. Коронавирус ауруу жайылгъаны бла байламлы тёрели бушуулу жумушланы къурамазгъа оноу чыгъарылгъанды.   

Чегем

Чегем тау жамауат Чегем сууну эм аны бутакъларыны жанларында, Бахсан сууну Быллым тийрелеринде эм  Гестенти сууну  онг жагъасында орналгъанды.  Аны шимал жанындан къоншусу - Сванетия, къыбыладан  - Къабарты, кюнчыгъышдан – Холам бла Бызынгы, кюнбатышдан а –  Бахсан болгъандыла. Аны юсюнден  философия илмуланы кандидаты Жангуразланы Мухаммат жазады.

Ариулукъну эсгертмесин сизден ишлер эдим

Озгъан заманларыбызны шагъатларына - эски суратлагъа - къарай кёп сагъыш этесе. Кимледиле ол узакъ жылладан къарагъанла, жашауларыны жангыз бир такъыйкъаларын бизге къоюп кетгенле? Не айтыргъа сюйген болур эдиле кеслеринден сора келлик тёлюлеге? Къадарлары уа къалай къуралгъан болурла? Дагъыда кёп соруула туудурадыла эски суратла. Ала уа аз къалгъандыла. Хар бирини да бюгюнлеге дери къалай сакъланнганларыны да энчи хапарлары бардыла. Бир бирлери уа, иелерини биргелерине Сибирьлени къыдырып, алай къайтхандыла журтларына. Бу сурат да аллайладан бириди.

Ара шахар ючюн сермешде

Чегем ауузунда Кёк Ташдан Шахмырзаланы Жараштыны тамата жашы Муталиф аскерге кетгенден сора эгечлери, бир бирлеринден бугъуп, почтагъа чабар эдиле, аскерде къарындашыбыздан жангылыкъланы келтирип, атабызны, анабызны къууандырайыкъ деп. Письмосу келсе уа, аны къоюнларына къыса, дагъыда, ала да, уппа эте, юйлери таба жортур эдиле. «Муталифден письмо келгенди. Беригиз сюйюнчю» - деп къычыра, аскерчи къарындашларыны ючгюл къагъытчыгъын ёрге кётюрюп, жетер эдиле юйлерине.

Минги тау тийресинде таулуланы жашагъан жерлерини 1926 жылда атлары

Гюлюйланы Жюнюс айтып Эчки-Орунну тёбен жанында Кертмен деп барды. Анда Ачабайлары жашагъандыла. Ары жанында, чегетинде, Будайланы Татай  туруучу эди. Огъары жанында, алайгъа Къашха-Таш дейдиле, анда киши да жашамагъанды.

Къаламны ушкокгъа алышындырыргъа тюшгенди

Булунгу элден Жарашууланы Мажит кесине эм огъурлу усталыкъны – сабийлени юйретиуню - сайлап, анга кертичилей къалгъанды. Аны жарыкъландырыу иши ликбезледен башланнганды, ол эллилерин жазаргъа бла окъургъа юйретип тургъанды.

Шахарны атына пашаны аты нек аталгъанды?

Къарачай-Черкес Республиканы ара шахары Черкесскде  уллу къыралыбызда  жашагъан миллетлени асламыны келечиси кеслерине  орун тапхандыла. Ара шахарыбыз  ёсе, айный баргъанына барыбыз да шагъатбыз.   Алай анга Батал - пашинск деген ат нек бегип къалгъанын жаш тёлю артыкъ хапарлы болмаз.   

Ата журт урушну ордени

Ата журт урушну ордени бла рядовойладан башлап генераллагъа дери  аскер операцияланы жетишимли болууларына себеплик этген,батырлыкъ да болдургъан аскерчиле саугъаланнгандыла.  Ол орден узакъгъа созулмай берилгенледен эди.

Страницы

Подписка на RSS - Тарых