Саулукъ

Жууукъ заманда Россейде жалгъан промышленный, аш-азыкъ продукцияны чыгъаргъанланы уголовный жууапха тартып тебирерикдиле. Аланы адамны саулугъуна заранлары болмаса да, производительлени неда тюрмеге олтуртурукъдула неда уллу тазир тёлетирикдиле. Кодексге бу тюзетиулени Роспотребнадзор МВД бла бирге жарашдыра турады, ызы бла ала Къырал Думаны къараууна ийилликдиле, деп билдиреди «Московский комсомолец-Кавказ» газет.

Жай жууукълашханы, жемишле бише башлагъаны бла ууланып ауругъанланы саны да ёседи. Алай чеги инфекциядан сакъланыр ючюн къыйын болмагъан жорукъланы тутаргъа керекди. Аланы юслеринден ушакъны врач-инфекционист Кульчаланы Залина бла бардыргъанбыз.

Белгилисича, жукъу саулукъну мурдоруду. Алай андан сора биз не зат билебиз жукъуну эмда тюшлени юслеринден? Бюгюн бизни ушакъ нёгеребиз Огъары Малкъарда больницаны баш врачы Чаналаны Аслижанды.

 Ётмек семиртген этеди, анга хант къангада жер жокъду – олду бусагъатдагъы  диеталаны баш жоругъу. Алай Сиднейден тинтиучюле аны тюзге санамайдыла.  Он жылны ичинде австралиялы специалистле кеслери ыразылыкъ бла  бергенлени аш-азыкъларына къарап тургъандыла.  Ала белгилегеннге кёре, гыржын ашагъанлада  диабетден бла чегиле ракдан  аурургъа къоркъуу азыракъды. 

Бусагъатда врачла жаланда дарманла бла чекленип къалмай, халкъ медицинаны амаллары бла да хайырланадыла. Къулакъ аурууда аланы бир къауумуну юсюнден Нальчик шахарны биринчи номерли поликлиникасыны врачы Зарина Хамикоева айтханды:

Жыл саныбыздан таматаракъ кёрюнюрге жаланда тютюн, ичги, кёп ашау сылтауду деген оюм ол терсди. Бир-бирде таматаракъ кёрюнюрге былай къарагъанда бош къылыкъла да себеплик этип къояргъа боладыла. Аланы къурутсагъыз, билине -билине жашыракъча боллукъсуз.

Геронтодиетология - ашны тюз хайырланыуну болушлугъу бла къартайыуну профилактикасы бла кюрешген илмуду. Ол азыкъны аяулу эмда тюрлю-тюрлюлери болурча, аз-аздан  тап файдаланыугъа тынгылы эс бурууну белгилейди. Адамны жыл саныны ёсе барыуу бла аш орун-чеги трактны амаллары азаяды, ичге баргъан ашны уллу ёлчеми, калориясыны кючлюлюгю адамны чархында тюрлю-тюрлю процесслени къыйыннга айландырады эмда бузады.

Рахайланы Аслижан бизни республикада бек билимли гастроэнтерологладан бириди, Нальчик шахарны ючюнчю номерли поликлиникасында ишлейди. Биз  Аслижан Далиевнагъа тюбеп, газет окъуучула жиберген бир талай соруугъа жууап беририн тилегенбиз.

Россельхознадзорну Къабарты-Малкъарда Управлениясында бизни республикада маллада, жаныуарлада да къутургъан ауруу бла байламлы болум кимден да бек уллу сакълыкъ излейди, деп эсгергендиле. Ведомствону специалистлери айтханларына кёре, бу ауруу бек къоркъуулугъа, адамны, жаныуарланы да ёлюмге келтирирге боллукъгъа саналады. Вирус къаннга ырахын хайыуанны шытысы бла тюшеди, ызы бла нерва системагъа ётюп, анда жайылады, сырт сюегине бла мыйысына уллу заран салады.

Адамны мыйысында болгъан онгла жаланда 5 процентге хайырланыладыла, деген оюм жюрюйдю. Алай ол да жетеди сейирге къалдырырча жангылыкъла этерге, бек уллу жетишимлеге жетерге. Мыйы 100 процентге хайырланылса уа не боллукъ эди? Аллай заман а келирми? Адам улу  къалай айнырыкъ эди? Аны юсюнденди  биология илмуланы доктору, Адамны морфологиясыны институтуну нервала системаны айнытыуну лабораториясыны башчысы Сергей Савельев бла ушагъыбыз.