Саулукъ

Кафканы «Метаморфозаларын» окъуп, Габриэль Гарсия Маркес жазыучулукъ ишни сайлагъанды. Хемингуэй илхамны Лев Толстойну «Война и мир» романындан алгъанды. Хар инсанда да китапла башха-башха сезимле туудурадыла, алай ала кёбюрек жашаргъа уа болушамыдыла? Бу соруугъа жууапны Йельс университетни алимлери излегендиле. Ала энчи тинтиу да бардыргъандыла: онеки жылны ичинде ала китап окъуу бла узакъ ёмюрлюлюкню байламлыкъларын тохташдырыр муратда абадан адамланы жашау халларын сюзгендиле, деп билдиредиле «Комсомольская правда» газетде.

Ауругъанлагъа болушлукъ этип, аланы кеслеринден, жууукъ-ахлуларындан ыразылыкъ табып ишлегенле уа аз тюйюлдюле. Россейни Анестезиологларыны – реаниматологларыны федерациясыны правленини эмда ол федерацияны  нейроанестезиологларыны – нейрореаниматологларыны секциясыны келечиси, Нальчикде республикалы клиника больницаны врачы Геккиланы Сафарны къызы Жаннет да аллайладан бириди. Ол билимин, заманын аямай, саусузлагъа болушуп келгенли энди къыкъ жылгъа жууукълашханды.

«Жукъусун тас этген саулугъун тас этеди» дейди нарт сёз. Ол уллугъа, гитчеге, тиширыугъа, эр кишиге, жамауат жашауда къаллай жерни алгъан адамгъа да бирча жарашады. Медицина эсепле уа жукъусузлукъдан бюгюнлюкде сабийле окъуна къыйналгъанларын кёргюзтедиле.

Жыл сайын бизни къыралда жюреклери ауруп 1,3 миллион адам ауушады. Ол а бир область араны халкъы чакълы бирчады. Аны ючюн  жюрек, тамырла ауруп башлагъанларын кёргюзтген шартлагъа сакъ болургъа керекди.

Адамны териси саулугъуну юсюнден кёп зат билдиреди, деген хапар кертимиди? Терини, жаш замандача, ариулай сакъларгъа онг бармыды? Бу соруулагъа жууап излей, биз Нальчик шахарда тери – венерология поликлиниканы врачы Къулийланы Анжела бла  ушакъ этгенбиз.

Гарвардны экспертлери кофе беш ауруудан сакъланыргъа болушханын ачыкълагъандыла.

Бюгюнлюкде Россейде эм жайылгъан аурууладан бешден бири къан тамырла бла байламлыдыла.

Кёп сабийле садха неда школгъа жюрюп башлагъанлай ауруп тебирейдиле, алагъа асламысында кесекле тиедиле, жётел этедиле. Гитчеге быллай кезиуде терк эм тюз медицина болушлукъ этилмесе, ауруу ёпкелеге, бронхалагъа ётеди, бютюн къыйын багъылады.

Соруу: «Къагъанакъны тууулгъунчу окъуна эси болгъаны кертимиди?»

Бу кюнледе Роспотребнадзорну сайтында тютюн ичиу онкология аурууланы чыгъаргъан сылтауланы 90 процентин тутады, деп жазылгъанды. Аман къылыкъгъа 15 жылларында берилгенле ракдан, 25 жылларында тютюн ичип башлагъанладан эсе, беш кереге кёп ауруйдула.