Саулукъ

               Кафканы «Метаморфозаларын, окъуп, Габриэль Гарсия Маркес жазыучулукъ ишни сайлагъанды. Хемингуэй илхамны Лев Толстойну «Война и мир» романындан алгъанды. Хар инсанда да китапла башха-башха сезимле туудурадыла, алай ала кёбюрек жашаргъа уа болушамыдыла? Бу соруугъа жууапны Йельск университетни алимлери излегендиле. Ала энчи тинтиу да бардыргъандыла: онеки жылны ичинде ала китап окъуу бла узакъ ёмюрлюлюкню байламлыкъларын тохташдырыр муратда, абадан адамланы жашау халларын сюзгендиле, деп билдиредиле «Комсомольская правда» газетде.

Жаз башы, жауунла, кюн, къан басымны терк тюрленнгени, табийгъатда кибик, адамны башында да… Врачла хар биригиз къаныгъызны басымын  билирге керексиз деп, бек къаты айтадыла. Ол бийигирек эсе (130/85), аны чёкдюрюрге тийишлиди. Бек биринчи уа  аш-азыкъны юсю бла. Гипертониклеге бу жорукъла жараргъа  боллукъдула:

Ариулукъ  кюнден кюннге  тюрлене тургъан затды. Ариу тиширыудан сейирлик, кёзню къууандыргъан зат дунияда жокъду. Алай учуп баргъан кюнле, айла, жылла чырайлы бетде кетмезлик ызла къоядыла, аны алгъын сыфатын тынч-тынч къурута. Абаданланы жаш заманларында тюшген суратларына къарагъанынгда, бир-бирде «Бу сизмисиз?»-деп къояса. О, заман, заман! Заманны бир кесекчикге окъуна алдаргъа бармыды амал? Аны юсюнден косметолог Гайыланы Света бла  ушакъ бардыргъанбыз.

Къайнар суусап ёнгечде (пищевод) рак аурууну къозгъаргъа боллукъду. Аллай билдириуню бу аурууну тинтген халкъла аралы агентство этгенди (МАИР). Бу бек магъаналы организацияды, Саулукъ сакълау жаны бла битеудуния организацияны (ВОЗ) къауумуна киреди, канцерогенлени тизмесин да ол жарашдырады. 

Жазны, солуу кюнлени, кюч-къарыу алгъан, иммунитетни кючлендирген, тахта кёгетле, жемишле бишген кезиуню сюймеген, баям, бир жан да болмаз!  Жарсыугъа, вируслу Гепатит А эмда чеги ауруула да  жай айлада аслам жайыладыла.

Кёп болмай дарман хансланы юслеринден Башкъорторстандан Р.Ахмедовну дарман хансланы юслеринден бир статьясы тюшгенди къолума. Аны мен жараулугъа санап, окъуучуларыбызны аны бла шагъырей этерге сюйгенме.

Алгъаракъда  Фейсбукда тенглеримдин бирини – журналист эм жазыучу  Марина  Ахмедованы постун окъуйма: аны эчкиси Земфирка жеринден тебалмай къарыусуз болады. Фейсбукчула: «Ненча килограммды Земфирка? Ёлгюнчю союп къояргъа керекди, эти халал боллукъду», - деп жаза эдиле. Алай аны иеси:  «Земфирка бизни юйюбюзде малча угъай, адамча аллай даражадады. Биз аны соярыкъ тюйюлбюз. Тилейме, бир терен билимли ветеринар бар эсе, айтыгъыз, не зат этерге кереклисин Земфирканы жашаугъа къайтарыр ючюн», - деп къатлап къайтарып тургъанды.

Саулукъ сакълауну битеудуния организациясы адамны саулугъун белгилеген шартланы санында татлы жукъуну аурумагъан жюрек, женгил солуу, кючлю иммунитет бла тенг салгъанды, деп эсгертедиле «Аргументы и факты» газетде.

Великобританияны  университетлерини алимлери кеслери ыразылыкълары бла тинтиулеге къатышхан эки минг адамдан соруп, бусагъатдагъыланы кёбюсю душ тюбюнде жууунуп чыгъаргъа сюйгенлерин чертгендиле. Алгъын заманда юйреннген ыз  бла бара, толгъан ваннагъа ондан бири  кирип жатады.

Эфендиланы Василийни къызы Лейля Санкт-Петербургда Киров атлы Аскер-медицина академияны Офтальмологиядан бёлюмюнде ординатураны ётеди. Кёз врачланы хазырлауда бу учреждение Россейде биринчи, битеу дунияда уа экинчи жерни алады. Ары дери жаш специалист Къабарты-Малкъар къырал университетни Медицина факультетин, аны ызындан а Ставрополь шахарда интернатураны жетишимли бошагъанды. Бюгюн ол бизни ушакъ нёгерибизди.