Жамауат

Мен сабийлигим киши журтлада озгъан адамланы бириме. Кесимчала сынагъан къыйынлыкъланы чекгенме. Аланы юслеринден хапарлагъа терен сингип, зорлукъ тюзлюкню таргъа тыйып тургъан жыллагъа къайтарыргъа излемейме. Алай а  хаман да эсимде тургъан эки затны юсюнден айтайым деп жазама. Бири эшитгенимди, бири да кесим сынагъанды. Аланы экиси да атам Аппайланы Сюлеменни жашы Мухаммат бла байламлыдыла.

Нальчикни биринчи номерли гимназия-школуну сурат ишлеу искусстводан преподаватели Чомаланы Иринаны хунерин кёпле биледиле эмда  жаратадыла. Аны тюрлю-тюрлю техника бла этилген чыгъармалары, кёрмючлени жасагъанлары бла къалмай, адамланы энчи коллекицяларында да сакъланадыла.

Кёнделен элни  биринчи номерли орта школуну биологиядан устазы, «Университет билимлери болгъан тиширыуланы федерациясы» халкъла аралы жамауат организацияны келечиси Чочайланы Фатима,  «Тиширыула STEM-де» деген халкъла аралы программагъа къатышып, Американы Бирлешген Штатларында  болгъанды. Биз анга тюбеп, жолоучулугъуну юсюнден  ушакъ этгенбиз.

Кёкню ариулугъу, аны жашырын теренлиги адам улуну не заманда да кесине тартханлай, аны акъылын къозгъагъанлай турады. Бир тюрлю тыйгъычы болмагъан  чыпчыкъча бийикге кётюрюлюп,  хауаны женгиллигин сынаргъа сюйгенле аз тюйюлдюле. Биз бюгюн хапарын айтырыкъ адам ол муратына толусунлай жетгенди дерчады. Лётчик-истребитель Биттирланы Адрахманны жашы Борис аскерде лейтенантдан башлап,  полковникни чынына дери ёсгенди.

Алгъаракъда Огъары Жемталаны орта школуну мекямында «Ана тилим – жаным-тиним, мени дуниям» республикалы эришиулеге къатышыр ючюн жумуш бардырылгъанды. Анга устазла, школчула къатышхандыла.
Бардырыллыкъ ишге къараргъа уа КъМР-ни билим бериу, илму эмда жаш тёлюню ишлери жаны бла министерствосуну бёлюмюню таматасы Ахайланы Лариса, Черек муниципал районну администрациясыны башчысыны экинчиси Байсыланы Харун, районну билим бериу управлениясыны таматасыны къуллугъун толтургъан Тереза Эфендиева, Элбрус районну билим бериу управлениясыны келечиси Толгъурланы Пилжан эм башхала болгъандыла.

Фахмулула бизни арабызда жашайдыла, алай жашырынлыкъда турадыла. Кёбюсюнде не ата-анала неда устазла алларында аллай сабийле болгъанларын сезмейдиле. Керти да, ол къауум школда орталыкъ неда андан осалыракъ окъуучулагъа саналадыла, кёбюсюнде  биргелерине жашагъанла эм окъугъанла бла келишалмай, къыйын къылыкълыдыла. Ол тема бла байламлы медицина илмуланы доктору, профессор Теммоланы Лейла  бла ушакъ этгенбиз.

Бу кюнледе Нальчикде кюмюш волонтёрланы биринчи республикалы форумлары болгъанды. Аны КъМР-ни  Жарыкъландырыу, илму эм жаш тёлюню ишлери жаны бла министерствосу, республикада кёп функциялы жаш тёлю ара,  Къабарты-Малкъарда добровольческий къымылдауну  регион ресурс арасы эмда  Шимал Кавказны бийик окъуу юйлерини  студентлерини ассоциациясы   къурагъандыла. Анга  ахча бла уа  Жаш тёлюню ишлери жаны бла федерал агентство себеплик этгенди.

Халкъыбыз кёчюрюлгенде, кёп адамыбыз шахарладан,уллу элледен окъуна узакъ жерлеге тюшгендиле. Сора ол орналгъан жерлеринден комендант эркин этмей чыгъаргъа  онглары болмагъаны ючюн, таулула ал кезиуде сабийлерин окъуталмагъандыла. Алай окъутургъа уа бек адыргы этгендиле. Халкъгъа къажау политика аз да жумушагъанлай, таулу сабийчикле школгъа жюрюп башлайдыла.

Озгъан заманын билмеген халкъны келир заманы да болмайды. Малкъар, къарачай, къалмукъ, ингуш, чечен халкъланы сюргюнде болгъан жыллары аланы жамауат-политика эм культура жашаудан иги кесек артха атхан эдиле. История тюзлюк тохташдырылыр эм ёсюп келген тёлюню миллетлик сезими заманнга тийишли болур ючюн, ол кезиуню тарыхын жазаргъа керекбиз. Бир тюрлю терсликлери болмай, ачдан, сууукъдан, жукъгъан аурууладан ёлгенлени алларында ол бизни адамлыкъ борчубузду.

Элбрус районну битеулю билим берген учрежденияларындан бирине Нейтрино посёлканы орта школуна – бу окъуу жыл отуз бешинчиди. Абаданланы айтханларына кёре, Губасанты черекни жагъасында гитче сабийлени алыкъа уруш башланнгынчы окъуна Тилланы Гитчечикни юйюнде окъутуп тургъандыла. 1944  жылда Курданланы бла Тилланы тукъум жерлеринден зор бла кёчюргенлеринден сора алайлагъа толу жашау кёпге дери къайтмай тургъанды.