«Башханы къоруулайма деп, ётюрюк айтхан законнга чюйре келгенин, динде окъуна ол гюнях болгъанын бирле эсге алмайдыла»

Заниколаны Хабибуллахны къызы Лейла сюд органлада ишлегенли кёп заман озгъанды.  Бизни ушагъыбыз аны бу усталыкъны не ючюн сайлагъаныны,  эм къыйын ишини юслеринден болгъанды.

- Лейла Хабибуллаховна, сюд органлада ишни къалай бла сайлагъансыз?

- Мен юриспруденцияны не заманда да бек сюйгенме, ол мени кесине тартханлай тургъанды. Алай биринчиден КъМКъУ-ну филология факультетини орус тил бла  литература бёлюмюне кирген эдим. Алай нек этгеними айталлыкъ тюйюлме. Болсада  аны къоюп,  экинчи жыл  окъуна Дондагъы Ростов шахарны къырал университетини юридический факультетине киреме. Ишлеп Нальчикде адвокатурада башлайма, ызы бла юстиция министерствода бир ненча жылны консультант болуп тургъанма. Сюд органларында уа 1980 жылдан бери ишлейме. Бу сайлауума сокъуранмагъанма деп, таукел айталлыкъма.

- Тиширыугъа  къаты, ишини баш жоругъуна тюзлюкню салгъан судья болгъан къыйынмыды?  

- Мен ангылагъандан, биринчиден, судья профессионал болургъа керекди. Тиширыумуду, эр кишимиди,   къаты неда жумушакъ халлы адам дегенча затла ишибизде тергелмейдиле. Жаланда ишин сюерге, законланы билирге, уголовный ишни ахырына дери битеу тийишли процедураланы, жорукъланы сакълап, аны юсюнден оноуну  шагъатланы тынгылы сюзгенден сора жетдирирге тийишлиди. Судьяны усталыгъында бу затла аладыла баш жерни.

- Сюдде биринчи бардыргъан ишигиз а эсигиздемиди?

- Ол бек къыйын болгъан эди деп айталмайма. Ол кезиуде Нальчикни шахар сюдюнде ишлеп башлагъан эдим. Кертисин айтханда, ишлени председатель юлешеди да, ол энди ишлеп башлагъанлагъа къыйын процесслени буюрмайды, усталыкъны эбине тынч-тынч жетерге онг береди. Баям,  манга да алай этген болур эдиле.

- Эсигизде бегирек къалгъан иш а бармыды?

- Кёп  тюрлю процессни бардырыргъа тюшгенди, алай бирин энчи сайларча тюйюлдю. Эсингде ол къыйынлыгъы бла угъай, сейирлиги бла къалады.

-  Ишигизни юсюнден айтханда, къыралны субъектлеринде уголовный производстволаны башхалыкълары бармыды?

- Россей Федерацияны Уголовный Кодекси бла Уголовный-процессуальный Кодекси битеу регионлада да бирди. Законну хайырланыуда бирчалыкъны сакъларгъа  деген жорукъ барды, аны себебинден субъектлени кеслерине энчи   законла  чыгъаргъа эркин этилмейди.

- Бюгюнлюкде присяжный заседательлени сюдлери къыралны битеу регионларында да бардыла. Ала оноуларын сезимлерине таянып чыгъармаймыдыла? Алай эсе уа законла сакъланамыдыла?

- Присяжныйлени сюдлерин кийириуню юсюнден оноуну Россейни законла чыгъарыучу баш органы къабыл этгенди, аны тюзлюгюню бла терслигини юсюнден айтыргъа мени эркинлигим жокъду. Биз жаланда ол законну толтургъан этебиз.  Терсленнген адам  аны ишине присяжныйле къарарларын сюйгенин билдире эсе, биз аны тилегин толтурургъа борчлубуз.

Присяжныйле чыгъаргъан оноу жаланда аланы ич сезимлерине  таянып этиледи десем, тюз боллукъ тюйюлдю. Ала уголовный иш бла шагъырейленмейдиле, кеслерини оноуларын сюдню кезиуюнде ёкюл бла терслеучю келтирген шартлагъа къарап этедиле. Процесс эришиуге ушайды. Ол себепден эки жаны да къалай хазырланнганларына, ёкюлню бла прокурорну тириликлерине, сынамларына, законнга таянып кеслерини тюзлюклерине шагъатлыкъ этген къаллай шартла келтиргенлерине  кёре чыгъарылады оноу.  

- Къабарты-Малкъарда адамла законланы окъумайдыла, билмейдиле, праволарын къоруулагъанда аланы хайырланмайдыла дерге боллукъду. Бу болумну тюзетир онг бармыды?

- Адамла сюд  къаллай ишле бардыргъанын билселе, биз ачыкъ болсакъ, ол халны ол заманда тюрлендирирге онг боллукъду. Бу жаны бла жамауат бла бирге ишлерге керекбиз. Былайда мен бир затны юсюнден айтмай болмайма. Нек эсе да, бизни адамларыбыз сюдде жалгъан шагъат этиуню тюзге санап къойгъандыла. Ол а сюдде, анга дери тинтиуле бардыргъанда да бизни ишибизге уллу чырмау этеди.

Башханы къоруулайма деп, ётюрюк айтханны адамларыбызны кёбюсю законнга чюйре келгенин, динде окъуна ол гюнях болгъанын эсге алмайдыла. Судья бардыргъан ишин кеси кёзлери бла кёрмегенди, ол оноуну жаланда терсленнгенни, шагъатны, ачыгъан адамны сёзлерине таянып чыгъарады. Ол тюз болур ючюн а ол адамла ишни болгъаныча кёргюзтюрге керекдиле. Бизни республикада жалгъан шагъатлыкъ сюд органлагъа тюзлюкню толусунлай тохташдырыугъа уллу заран салады, дерге боллукъду.