Таулу тиширыуну сыфатын, ич дуниясында ачыкълагъан Нюржан

Сабийлигимден бери таныгъан огъурлу, не заманда да жумушакъ, ариу сёлешген Ёзденланы Нюржан (Этезланы Жамалны (жаннетли болсун) юйдегиси) ким да юлгю алырчады. Мен аны бла къоншулукъда жашагъанма, къызлары бла тенглик жюрютгенме,  кёп туз - гыржынын ашагъанма. Кесине да биз келин деген болмасакъ, атын бир заманда айтмагъанбыз, хурмет этип. Ол Быллымданды, Тёбен Чегемде  уа келинди.  Элде аны  намысы-сыйы бек жюрюйдю.

Таулу тиширыуну сыфатын, ич дуниясын, юйюр тутханын, сабий ёсдюргенин, къолдан усталыгъын  ачыкъларгъа  сюйген  Нюржаннга къараса  тамамды  деригим келеди. Уллу сёлешип аны киши эшитмегенди. Юйде, тышында да жумушун уста бардыра, къайын бла, жууукъ бла, къоншу бла да жарашыулу тургъан, уллугъа уллуча, сабийге да кесича сёлеше билген терен акъыллы адамды.

Гитчелигимде мен Нюржанны кийиз ургъан заманында къатында турургъа бек сюйюучю эдим. Аны юйюнде аланы тюрлю-тюрлюлерин кёрлюксе. Оюуларына, бояуларына къарасанг, бирчаларын тапмазса. Хар бирини уа кесини энчи аты. Ала халкъны адеп-къылыгъын, хунерлигин, жашау турмушун кёргюзтедиле.

Нюржан миллет усталыкъла унутулуп баргъанларына жарсыйды. Чемерле сау къадарда, ёсюп келген тёлю аланы сынауларын алыргъа юйретирге керекди, дейди. Ол да анасындан юйреннгенди. Кесини къызларына, келинлерине да бергенди билген затларын. Алай аны къолгъа алып бардыргъан бюгюнлюкде бири да жокъду. «Анга заман керекди, биз а бирибиз сабийледен, бирибиз ишден, юй жумушдан бошамайбыз», -дейдиле ала, бизни  ушагъыбызгъа къошула.

-Юйренирге сюйгенле алай кёп тюйюлдюле,-деп жарсыйды Нюржан. - Келедиле къызчыкъла, алай   бир-эки кереден сора эринипми огъесе жаратмаймы,  тохтап къаладыла. Бу ишни бир кюн бла билип къояллыкъ тюйюлсе. Аны ауарасы кёпдю: жюнню жууаргъа, бояргъа, аны тарай билирге да керек болады.

Хау, жюнню жарашдырыу тынч болмагъанын ким да биледи. Алай, анга да къарамай, Нюржан кеси ёмюрю ол иш бла сюйюп кюрешеди. Аны бир талай кийизин тыш къыраллагъа да алгъандыла. «Бирде, кесим ойлагъанча, тап боладыла, бирде уа, не бек кюрешсем да, оюула тап тюшмейдиле. Сора ол заманда мен, бир кесек солуу алып, жангыдан турама ишиме», -дейди огъурлу ынна. «Бек сюйген кийизинг а къайсыды», - деп соргъанымда, бираз тынгылай кетип: «Барысына да мен кесим жан салгъанчадыла, аны себепли бары да манга бирча багъалыдыла»,- деди.

Къызы Жансурат а  анасыны кийизлери битеуроссей кёрмючледе, конкурслада да кёргюзтюлгенлерин, алчы жерле да алгъанларын да ёхтемлик бла айтады. «Алай кеси уа аллай жерлеге барыргъа бир заманда да унамагъанды.

1989 жылда уа Москвадан «Советская женщина» журналдан  бир талай адам келип, хапар сурап кетген эдиле. Сора изданияны биринчи бетинде анабызны суратын да чыгъаргъан эдиле. Биринчи каналдан да жокълагъандыла бизни, телевизор бла да кёргюзтген эдиле. Алай анабыз асыры уялчакъдан  ол затланы ахыры бла да жаратмайды. Мен санга аны айтханымы билсе да, ыразы боллукъ тюйюлдю», - дегенди.

-Ара шахарчыла уа Нюржанны юсюнден къайдан билген эдиле,-деп сорама.

-Бир эллибиз, аты айтылгъан суратчы Акъкъызланы Якъуб ол заманда республикада белгили художник, бусагъатда Австралияда жашагъан Курманаев Юрий Алексеевични алып келген эди бизге анабызны кийизлерин кёргюзтюрге. Андан сора аны тюрлю-тюрлю конкурслагъа чакъырып тебиреген эдиле», -дейди Жансурат.

1990 жылда уа тыш къыралланы келечилери да келип, бизде «Эрирей» деген уллу фестиваль бардырылгъанды. Анда Нюржанны ишине бийик багъа берилгенди. Артда ол аукционнга салынып, аны уа Москваны халкъ усталыкъланы музейи сатып алгъан эди. Ол бюгюн да анда тагъылады.  Фестивальдан сора РСФСР-ни Художниклерини союзуну халкъ искусствола жаны бла комиссиясы Нюржаннга «Халкъ уста»  деген сыйлы ат атагъан эди.

Мени Нюржаннга хурметим асыры уллудан  хар тюбегеним сайын бир бек къууанама. Ма  бюгюн да алай болдум. Бетинден нюр ура, сабыр сёлешгени, кёзлерини огъурлулукълары жюрегиме хошлукъ, сабырлыкъ сала, алай ушакъ этеме аны бла. Юйю толу сабийи, туудугъу. «Быладыла мени байлыгъым»,-дейди насыплы ынна.

Аланы туурасындан къарай, саулукъ-эсенлик тилей, шукур этеди. Сегиз сабий, онжети туудукъ, аладан туугъан да жетеулен - хар бири, тюз жолдан таймай, халал къыйынлары бла жашайдыла.

Нюржаннга 85 жыл болады. Ол ариу юйюр ёсдюргенди. Намыс-сыйгъа багъа берилген жерде насып болмай амал жокъду. Энтта да кёп жылланы сабийлерингден, аладан туугъанладан  да къууана жаша, дейбиз биз, андан айырыла.