Маданият

Дуглас У. Фрешфильдни «Кавказны илму жаны бла тинтиу» де­ген экитомлукъ ишинде (Лондон, 1902 жыл) Малкъарда тюбеген таулуланы бир-бир тукъум келечилерини сыфатларын, харкюнлюк жашауларын туура этгенини юсюнден алгъын номерлени биринде жазгъан эдик.  

Сафариятны «Кюн жауун» деген китабы эпика поэмады. Ол жыйырма бла бир кесекден къуралгъан аламат хапарды. Хар кесеги – жашау бети. Автор, сабийлигин эсгере, аны юсю бла саулай халкъыбызны кёчгюнчюлюкде жашауун суратлайды. Азияда, къыргъыз элинде  жашай эди къызчыкъ. Ол, жер юйлени башларында чакъгъан къызыл гюллени жыя, жел къакъгъанда, аланы къызыл чапыракъчыкълары отха, баугъа, илипиннге тюшгенлерине къарайды, кюлден чыкъгъан гыржын кибик, кюн жер тюбюнден алай чыкъгъанына къууанады:

Пенсиячы Солтан Катанчиев, «Александр Невский - правнук кипачакского (половецкого) хана Котяна», «Русь, половцы (кипчаки) и татары», «Дочери половецких ханов в европейских королевских династиях» деген китапланы автору болгъандан сора да, сейир ушакъ нёгерди. Аны хайырындан мен къабартылы Катанчиевла Чегем аууздан болгъанларын  билдим. Ол сейир шартла бла сизни да къысха шагъырей этерге сюеме.

Бирде бош затчыкъгъа окъуна сёз устала чам жыр тагъып болгъандыла. Кюз артыны узун кечелеринде той баргъан юйде жашла бла къызла бир бирлерине чам, лакъырда жырла да айтып тебиреселе, нечик хычыуун кёрюне эди. Барысындан да сейирлери уа, баям, сюймеклик жырла болурла. Ала адамны жюрегимде жаннган отну жилтинлерин тышына тёкгендиле.

Алгъаракълада Къабарты-Малкъарда Азейрбайджанны миллет ашарыкъларыны кюнлери бардырылгъандыла. Ол къыралдан келген кулинарланы къауумуна Таир Амирасланов башчылыкъ этгенди.

Дуглас У. Фрешфильд «Кавказны илму жаны бла тинтиу» де¬ген экитомлукъ ишинде (Лондон, 1902 жыл) Малкъарда тюбеген таулуланы бир-бир тукъум келечилерини сыфатларын, харкюнлюк жашауларын туура этгенди. Материалны малкъар тилге кёчюрген Улакъланы Борисди, аны хазырлауда уа жазыучу Шауаланы Хасанны къыйыны уллуду. Фрешфильд кесини заманында тукъумланы кеси эшитгенича жазгъанды, аланы кёчюрмечи тюзетип, алай жарашдыргъанды бу очерклени. Эрттегили макъарлыланы жашауларына бюгюнлюкден къарап, биз да бир такъыйкъалагъа шагъат болайыкъ.  

Эссе

Къайсынны эсгере

Бу кюнледе Тырныауузда «Эдем» атлы поэзия кафеде Алибекланы Мустафаны къызы Моллаланы Заретаны «Быть собой» деген аты бла чыкъгъан жангы китабы бла окъуучуланы шагъырей этиу тюбешиу баргъанды.

Хар замандача, октябрьде Малкъар халкъны политика репрессияланы кезиулеринде жоюлгъанларына аталгъан мемориалда «Пока нам хватит силы быть людьми, Мы на земле останемся народом» деген аты бла Мечиланы Кязимни назмуларын окъуу баргъанды. Анга, къысха айтханда, «Кязимни окъуулары» деп аталып къалгъанды Уллу поэтлерибизни акъылман оюмларын эсде тутарча, аллай проектни тарыхчы, жамауат адамы, «Къайсыннга жюз атлам» атлы культура фондну председатели Тетууланы Хадис башлагъан эди иги кесек жыл мындан алгъа. Насыпха, бюгюнледе ол кюч ала барады.

Быйыл 1 ноябрьде бизни республикада профессионал Орус драма театр ачылгъанлы 85 жыл болады.