Календарь событий

Бюгюнлюкде къарачай-малкъар миллетни айныууна чырмау болгъан шартладан бири бернеди. Нек? Бек биринчиден, орта къолайлы юйюрле да, байларыбыздан артха къалмай той ётдюрюрге, сый берирге излегенлерини хатасындан. Ахча-бохча ючюн ненча юйюр къуралмай къалгъанды? Ненча къызыбыз турадыла эрге чыкъмай?

РФ-ни Конституциясына тюзетиуле бла байламды битеуроссей къол кётюрюу 22 апрельде бардырыллыкъды. Ол солуу кюн боллукъду, инсанла къыралны Баш законуна тюрлениулени юслеринден оюмларын эрттенликде 8.00 сагъатдан ингирде 20.00 сагъатха дери белгили эталлыкъдыла.

Алай бла жамауат законнга тюзетиулени къабыл кёрсе, ол кюн окъуна ала барысы да кючлерине кирликдиле. Ол санда Президентни бир-бир полномочияларыны Федерал Жыйылыугъа берилгенлери да.

9-чу  майда битеу россейли халкъ  совет къырал Уллу Ата журт урушда  фашист Германияны хорлагъанын белгилегенди.  Москвада, Къызыл майданда, тёреде болуучусуча,   парад бардырылды, урушда ёлген аскерчилени къабырларына аланы сабийлери бла туудукълары гюлле салдыла, байрам хантланы артында олтуруп, Хорламны келтирген жигитлени эсгерип, ала   ючюн алгъыш аякъла кётюрюлдюле.    Керти да бу халкъ байрамды,      къууанчны эм кёз жашланы бирге туудургъан кюндю.

Улбашланы Таулуну жашы Малик 1916 жылда туугъанды. Гитчелигинден да ата-анасы аны ишлерге, жигер болургъа юйретгендиле. Ол а иш кёллюден сора да, жангычылыкълагъа ачыкъ, билимге итиниулю болуп ёсгенди. Ол бир къыйын жумушдан да къачмагъанды, атасын, анасын аяп, не ауур жюкню да кеси боюнуна алыргъа кюрешгенди.

Юйден узакъда

Кечеди. Ёлген тенглерибизден узакъ болмай, исси кюн бла окъ-топ къыздыргъан ташны артында, аркъаларыбызны анга берип, олтурабыз. Арлакъда – кюйген танкла. Ала, бизге къарамазгъа кюреше неда таукеллик бериргеми сюйюп, узун быргъыларын алгъа, душман таба, бургъандыла. Киши жеринде, Афганистанда, ала да юйлю тюйюлдюле…

Мухамматха жашау нёгерни атасы Бекболат сайлагъан эди. Насыбы къолуна келип тургъанын алдан ангыламаса да, Мухаммат ол аны къалай тюз этгенине андан сора иги кесек заман озуп тюшюннгенди. Кишиге эшитдирмесе да, жашау узунуна атасына, юй адамына да ыразылыгъын айтханлай тургъанды. Тиширыуну къачы анга Раузатдан башланнганды. Ол эди анга юлгю.

Асыры жаш болгъанды ол заманда Мухаммат, андан ангыламагъанды игиликни. Анга онсегиз жыл толгъанда, атасы бла анасы бирси отоуда сёлешгенлерин эшитип тургъанды ол.

Эсеплеге кёре, хар бешинчи россейли фатарны кредитге алады. Бу ишни борчха кирмей тамамларгъа не бек сюйсек да, кёбюсюнде ансыз болалмайбыз. Ипотеканы алгъандан сора, адамланы асламысы аны теркирек тёлерге кюрешедиле. «Комсомолка» тёлеуледен кёпге создурмай къутулурча талай амал тапханды.

1. Кредитни башха банкга сатыу

Жерлешибиз Емельян (Эмиль) Биткаш каратеде болдургъан жетишимлери бла белгилиди. Ол Россейни чемпионатында хорлагъанды, эришиуню эм иги спортчусуна да саналгъанды. Бу жетишими бла  ол кесине Берлиннге Европаны чемпионатына къатышыргъа жолну ачханды, Германияда да анга жетген чыкъмагъанды. Аны бла ол республикасына даражалы чемпионатдан алтын майдалны саугъалагъанды. Алай спортчуну хорламгъа жолу алай тыйгъычсыз, къысха да болмагъанды. Аны юсюнден сейирлик хапарны ол бизни бла ушагъында айтханды.

Республиканы жер-жерлеринде жолланы жангыртыу ишле аслам халда бардырылгъанын ким да кёрюрчады. Сёз ючюн, Кёнделенде Эней улу эмда Ленин атлы орамлада жол къурулушчула эски асфальтны къырып, мурдорун тынгылы жарашдырып, ызы бла жангы асфальт салыргъа дейдиле. Битеуда он километр чакълы участкада мадар этилликди. Ишлени барын да келир айда бошаргъа умут этедиле.

Шёндюгю байрам кюнлени хар жерледеча Майский шахарда да той-оюн халда оздургъандыла. Физкультура-саулукъландырыу комплексни аллында майданда урунууну эмда шахарны кюнлерине атап уллу концерт бардырылгъанды. Коронавирусну хатасындан алгъын жылладача аллай къадар халкъ жокъ эди анда, алай дагъыда жырла бла макъамла узакъгъа эшитилип, адамлада байрам сезимни къураугъа къошумчулукъ этмей къоймагъандыла.

Май районда Котляревская станицада Маданият юйню аллында скверде тынгылы жангыртыу ишле барадыла. Муниципалитетни жер-жерли администрациясындан билдиргенлерине кёре, къурулушчула шёндю алайда жангы бордюрла орната турадыла. Узакъгъа созмай асфальт да саллыкъдыла. Ишле бары да «Шахарда тап болум къурау» деген программаны чеклеринде тамамланадыла. Аланы «Л.В.З. – Строй» эм «Сервис+» подряд организацияла тындырадыла. Этиллик мадарлагъа битеуда 859,3 минг сом къоратыллыкъды.

Къабарты-Малкъарда сабанланы эмда эл мюлк жерлени буз ургъандан къоруулау жумушлагъа быйыл 25 миллион сом бёлюнюрюкдю, деп билдиргендиле республиканы Эл мюлк министерствосундан. «Буз ургъан жаны бла бизни регион саулай Россейде окъуна эм къоркъуулуладан бирине саналады. Аны себепли хар жыл сайын республиканы бюджетинде тийишли жумушлагъа ахча бёлюнмей къалмайды. Быйыл аны ёлчеми 25 сом боллукъду. Сёз ючюн, дегенде, былтыр юч миллион сомгъа азыракъ бёлюннген эди», - деп белгилегенди эл мюлк министр Хасан Сижажев.

Былтыр Къабарты-Малкъарда тюрлю-тюрлю бёлюмлеге жарарча  оборудование чыгъарыу танг ёсгенди.  Ол санда компьютер, электрон эм оптика техниканы производствосу   145,9 процентге,  электрон  оборудованияны уа  123,1 процентге жетгенди.

Къабарты-Малкъар Республиканы Башчысы Казбек Коков «Чегем-парк» проектни бардырылыууна къарагъанды. Ол гитче шахарлада эм тарыхлы жерледе ырахат шахар болумла къураугъа аталгъан Битеуроссей эришиуде эм ахшыгъа саналгъанды. Аны жашаугъа кийирирча жер-жерли муниципалитет 60 миллион сомдан артыкъ алгъанды.

Кеслерини кёп ёмюрлю тарыхларында тюрклюлени, бирси халкъланыча, жамауатны жарау этиу эм спорт оюнла жаны бла юйретген бай тёрелери къуралгъандыла, ала аланы битеу социал-экономика кезиуледен да тас этмегенлей ётдюралгъандыла. Белгилисича, тюрк тиллени подгруппалары барды: чуваш неда булгар, огуз неда къыбыла-запад (тюрк, азербайджан, туркмен, гагауз эм башхала), къыпчакъ неда шимал-запад (къазах, татар, башкир, къаракъалпакъ, ногъай, къарачай-малкъар, къумукъ.

Битеу муслийманлагъа багъалы Ораза ай бошалады, Аллах аны къабыл кёрсюн.  Айны ичинде  кеслерин  ашдан бла суудан  тыйып, кёзлерин, тиллерин харамдан сакълагъанла къаллай саугъагъа тийишлидиле,   ораза байрамгъа къалай тюберге керекди. Битеу бу затланы юслеринден Къабарты-Малкъарны Муслийманларыны дин управлениясыны башчысыны болушлукъчусу Отарланы Хызыр хажи бла ушакъ бардыргъанбыз.