Биринчи устазны къагъыты

Быйыл Устазны бла насийхатчыны жылын белгилеуню чеклеринде китапханачыла да анга атап, аслам ишни бардыргъанлай турадыла. Эсигизге салайыкъ, 2023 жыл сагъынылгъан белги бла Россейни Президенти Владимир Путинни буйругъуна тийишлиликде озады.

Аллай оноууну юсюнден а ол 2021 жылда окъуна билдирген эди. Нек дегенде  быйыл дагъыда россейли педагогика илмуну мурдорун салгъан  Константин  Ушинскийни 200-жыллыкъ юбилейи белгиленеди. Быллай оюмун а Владимир Владимировичге Москваны 1514-чю номерли школуну окъуучусу Екатерина Гришина да видеоконференцияны кезиуюнде билдирип, битеу да берген ЕГЭ-леринден саулай алып тергегенде 400 балл алгъанын да айтхан эди (2021 жылда). Ол сынауланы орус тилден, математикадан, физикадан бла информатикадан бергенди.

Т. Мальбахов атлы къырал миллет библиотеканы китапханачысы Махийланы Азиза да,  Устазны бла насийхатчыны жылы бла байламлы ишин бардыра, тау эллерибизде озгъан ёмюрде ишлеген оруслу устазланы атларын излейди. Алай бла ол бу кюнледе «Кабардино-Балкарская правда» газетни 1964 жылда 25 августда «Письмо первой учительницы» деген ат бла басмаланнган, Хасанияны эм биринчи школуну биринчи устазы Ольга Григорьевна Папашика редакцияны аты бла жазгъан къагъытны жибергенди. Бизни окъуучуларыбызгъа да ол сейир болур деген акъылда, бютюнда анда  эм уллу элибиз Хасанияда биринчи мектеплени, аланы окъуучуларыны юслеринден да сёз барады, аны малкъар тилге кёчюрюп, айтылгъанны болгъаныча сакълап, беребиз:

– Бизни газетибиз Хасания элде жангы школ ачыллыгъыны юсюнден эндиге дери да билдирген эди – уллу, жарыкъ мекям, анда 600 сабий билим аллыкъдыла. Окъуучула, устазла да бусагъатда ол къууанчлы жумушха къадалып хазырлана турадыла.

Бу кюнледе уа редакциягъа Москвадан къагъыт келгенди. Аны уа Ольга Григорьевна Папашика – Хасанияны эм биринчи совет школуну биринчи устазы ийгенди.

«1925 жылда манга Хасания элде школну ачар насып тюшгенди. Ол бир кезиуде энчи адамны иелигинде болгъан гитче юйчюк эди. Мектепде 15 сабий окъугъанды, кёп къалмай, барысыны да быстырлары, аякъ кийимлери да осал, хузум эдиле. Партала жокъ эдиле, отлукъну да къыйынлыкъла бла мажарыргъа тюшгенди.

Бюгюннгю школчуланы аппаларыны бла ынналарыны, аталарыны бла аналарыны юслеринден да кёп хапар айтыргъа боллукъ эди…

Эсимдеди тири эм жаш адам, эл советни председатели Ортабайланы Омар, мектеп ачылырны аллында сабийлеге не кереклисини, школгъа не бла болушургъа боллугъуну юсюнден жарсыгъанлай, соргъанлай тургъанды.

Биринчи окъуучуланы санында Деппуланы Хаким – энди генерал, жаш жигит Хамитни, Хасанияны орамларындан бирине аны аты аталгъанды, анасы Шауаланы Шамкъыз да болгъандыла.

Энди уа мени окъуучуларымы сабийлери бла туудукълары жангы школда билим аллыкъдыла. Мен ала бла байламлыгъымы тас этмейме эмда барысыны да жетишимлерини юслеринден хапарлыма. Хасаниядан жашла-къызла совхозда, мектепни жер юлюшлеринде ишлейдиле, сейир жолоучулукъла къурайдыла…

Ала ийген къагъытланы уа Москвада школладан бирини тимуровчулары окъуйдула.  Ала Хасанияны окъуучуларындан юйренир зат барлыгъына ышанадыла.

Жангы школну ачылыр кезиуюне Къабарты-Малкъаргъа келирге бек сюеме, ол къууанчлы жумушха къатышыргъа да. Ийнанама, ол сабийлени барысыны да эслеринде къалырына. Хурметге тийишли адамла болур ючюн аланы иги окъурларына эмда ишлерлерине, устазлары да ала бла, мен кесими окъуучуларымы – Хасанияны биринчи совет мектебине жюрюгенлени–асламысы бла ёхтемленнгенча, ёхтемленирлерине да ышанама».

Бу къагъытны окъуй, хар заманда да,  къайда да чынтты устаз устазлай къалгъанына дагъыда бир кере шагъат боласа. Оруслу тиширыуну таулу сабийчиклени  къадарларына алай къайгъыргъанына, бизни эллерибизде мектепле къуралып, алада билим бериуню тынгылы эмда ышаннгылы мурдору тохташырына къыйын салгъанларына ыразылыкъ сезиминг жаратылады. Аны бла бирге уа кесинги сабийлигингде биринчи устазынг Галина Ивановна Зотованы (Атабийланы келинлери) сюйдюмлю сыфаты да эсинге тюшеди.

Узакъ жерледен келип, тау эллерибизде кёп оруслу устазлыкъ этгенди. Ёсюп келгенлени аслам тёлюсюне харф таныргъа, жазаргъа, башха-башха илмуланы теренирек билирге юйретгенлени, болушханланы юлюшлерини къыйматын биз да унутургъа эркин болмазбыз деп сунама.