Бойнакъ бла Къаракъаш

                                                (Керти хапар)

Ол жыл жаз башы да эртте келген эди. Болсада алыкъа анда-мында   къар эримей тургъан жерчикле да бардыла. Тереклени бутакъларына къоннган чыпчыкъла уа бири биринден уллуракъ чюйюлдерге кюрешип, тауушларын узакъгъа эшитиртедиле. Кюн тийгенликге салкъыныракъды.

Ма аллай  бир кюнде аппам шахардан бир гитче  мор  тугъулчукъну келтиреди. Пальтосуну къоюн хуржунундан акъырын чыгъарып,  аны манга узатады.

Биринчи къарагъанымда, ол не зат болгъанын ангылаялмагъанма,  жууугъуракъ келгенимде уа, аппамы уллу къол аязында бир гитче мор киштикчикни кёреме. Ол, ачданмы, сууукъданмы, ким биледи, къоркъгъанданмы,  къалтырап, кеси-кесин ашай эди…

Мен,  ол къарыусуз топалчыкъны къолума алып, кесиме къысып, башчыгъын, сыртчыгъын да сылай:  «Сени ачытырыкъ тюйюлме, алай эсе уа сен менден къоркъма»,- деп шыбырдадым.

Гитче сай табакъчыкъгъа сютчюк къуюп, аны аллына салдым, болсада мени жангы шуёхум ол къайгъылы тюйюл эди, кеси-кесин ашагъандан бошамайды.

Анам а  киштикчикни кёрюп, аны бюрчелери болгъанын айтды.  Манга да тырман этип, ол гитчечикни жууундурду. Юсюн-башын да тынгылы къурутуп, къаллай эсе да бир дарманны да себип, жылы жабыучукъгъа чулгъады. Бир кесекден жангы шуёхум шошайып, татлы жукълап къалды…

Эрттенликде уяннганымда уа,  мени кёзюме биринчи чиммакъ акъ киштикчигим кёрюндю, ыннабызны халы топалын полда сюрюп, ол къайры тёнгересе аны ызындан чабып, ойнай тура эди. Мени къууанчымы чеги жокъ эди. Кишиучюгъуму ызындан иги кесекге дери къарап, кюле эдим. Андан сора уа анга ат излеп башладым. Арбазыбызда  Бойнакъ атлы  итчигим да бар эди, киштикчикге да бир сейирлик ат атаргъа сюйдюм. Иги да сагъыш этгенимден сора, «Къаракъаш», дедим. Аны бир кёзюню тёгерегинде къара тамгъачыгъы бар эди.

Алай бла бизни юйде  жангы «ие» да чыкъды. Ол кесин бек эркин жюрюте эди. Къайда сюйсе анда  айлана эди, бютюнда бег а -мени  ундуругъумда. Мен жатып тургъанымы кёргенлей, келип, аякъ жанымда иги кесекге дери бир зат излегенча къармаша, кесине тап жерчикде  тёгерек бурулуп, жатып къала эди. Мен а, аны татлы жукъусун бузмаз ючюн, кесиме  тапсыз болса да, тепмей жатып, анга къууанып  тургъанма.

Арбазда уа итчигибиз чабып айлана эди. Ол бизге келгенли артыкъ кёп заман болмай эди, кеси да асыры жууашдан, кимни къатына  келсе да, ойнап башлар эди.  Аны ёсюмю артыкъ уллу тюйюл эди,  Бойнакъ деген ат анга хазна келишмей эди. Кючюкге   ол атны аппам берген эди . Аланы Орта Азияда жашагъанларында аллай атлы   уллу парийлери бар эди. Бойнакъ Къаракъаш да бир-бирлери бла шуёх байламлыкъ жюрюталмай иги кесекге дери айланнгандыла арбазда. Бир-бирлерин кёрселе, терс къарагъандыла. Алай эте, кюнлени биринде уа шуёхла да болгъандыла. Артдан-артха аланы шуёхлукълары асыры кючленнгенден, экиси бирге ойнап башласала, тёгерекге хазна эс бурмай эдиле.

Бир жол Къаракъаш къалай эсе да юй башына минеди. Гитче  акъ топал киштикчигим андан  тюшалмай, адыргъы эте, ары бла бери макъырып айланады. Къаракъаш башында   бийикликден къоркъуп мяу-шау эте, энишге тюшалмайды. Аны  къайгъылы тауушуна  Бойнакъ терк жетип,  арбазда гемхотчугъун да ёрге къаратып, ары бла бери гурушхалы чабып, гау-гау этип башлайды. Ол тюрлю «сёлешиуледен» магъана чыкъмазлыгъын ангылагъандан сора, Бойнакъ хылыф юйге кирип, отоуну бла арбазны араларында къайгъылы  чабып башлайды.

Биз, анга кереклисин иги кесекге дери ангыламай тургъанбыз. Сора анам, кючюкню къайгъы этдирген затны кёрюр муратда арбазгъа чыгъады. Аны бла бирге Бойнакъ да ташайып, алгъынча,  жухчугъун ёрге кётюрюп, сынсыйды. Анам ол затны кёрюп, атамы  чакъырады, ол а киштик балачыкъны юй башындан тюшюрюп, арбазгъа жибереди. Итчигими, киштикчигими араларында аллай бир къууанч бар эди… Экиси да арбазда ары бери чабып, ойнай, бирде юйге да кире, бир бирлерин  аякъчыкълары бла сылай, гемхотчукъларын бир бирге жетдире эдиле.

Андан сора  бизни арбазда Бойнакъ, Къаракъаш да кёп жылланы жашагъан эдиле.Бир жол а мен аппам бла  юйюбюзден узакъ болмагъан черек боюнуна тебирейбиз. Бойнакъ а бирде аллыбызда чаба, бирде бир жанлыракъ кете, бизден  артхаракъ да къала келеди. Алай эте, бир кесек алгъа кетгенибизде, автомобильни хыны тохтагъан тауушун эшитебиз. Машинаны сюрген жаш аны олсагъат тохтатады, алай, кеч эди…

Бойнагъымы кёзлери жилямукъдан толуп, манга болушугъуз дегенча, бирде манга, бирде аппама мудах къарай кетип, жабылып къалдыла. Мен иги кесек заманнга дери кесими тыялмай жилягъан эдим. Къаракъашым а, тобукъларыма олтуруп, мени шошайтыргъа,  кёлюмю алыргъа кюрешгенча, кесини гырхы тилчиги бла  жаякъларымы жалай, жапсара бир кесекге турду.

Экинчи кюн а  мен Къаракъашымы къолума алып, кёзлерине къарагъанымда, ала мудахлыкъдан толу эдиле. Салгъан тюрлю-тюрлю ашларымы  татхан угъай да, къатына  жууукълашыргъа окъуна унамады. Мен анга бермеген жокъ эди, къолума алып, кесиме къысып ариу да айтдым, башын да сыладым. Алай хар не этгеним да керексиз эди.

Андан сора кюнде уа  Къаракъашымы аппам бла Бойнакъны асырагъан жерни къатында  ёлюп тапхан эдим.

Бойнакъны къатында Къаракъашны да асырадыкъ.Ма ала аллай татлы  шуёхла эдиле. Аппам а манга ол заманда алай айтхан эди: адамла бир бирлерин сюймеселе: «Ит бла киштик кибик» дейдиле, ол а бек терс оюмду», деп.