Электрон тютюнлени хаталары

Арт жыллада жаш адамланы бир къаууму электрон тютюнлеге кёчгендиле. Аланы уа болурму хаталары? Тютюн онкология эм башха аурууланы къозгъагъаны белгилиди. Электрон сигаретлени юслеринден  КъМР-ни наркодиспансерини наркологу Ратмир Пачев бла ушакъ этгенбиз.

-Электрон тютюнле къайдан чыкъгъандыла? 

-Тёрели сигаретани алышындыргъан электрон тюрлюсю мындан  жети жыл алгъа Гонконгда чыгъарылгъанды. Тыш кёрюмдюсю тюз да керти сигаретге   ушайды. Аны ичинде махорканы орунуна картриджле орнатылыпдыла. Алагъа суусун никотин сингдириледи. Аны тёреленича ичедиле:  тарта туруп, ичиндеги атомайзер, микропроцессорну болушлугъу бла къызып, никотинни тютюннге айландырады, ол а ёпкелеге жетеди. Къысха айтханда, адамгъа тюз да тютюнню тартханча сезим келеди. Андан сора да, электрон сигаретни  ичине светодиод орнатылады, ол а керти сигаретаны тартханда къызаргъан отча жылтырайды. Ол  аккумуляторну болушлугъу бла ишлейди. Картриджле алышындырылгъан этедиле. Аладан бирлери керти сигарета пачканы къыйматын тутады.

-Бюгюнлюкде уа керти тютюнню ичиуге къажау кюреш кюч ала барады.Ол электрон формалылагъа да жайыламыды?

- Тютюн ичиуню жаланда шахарны учрежденияларыны ичлеринде угъай, жашау журтлада фатарланы алларында майданчыкълада окъуна тыяргъа белгилегендиле. Вокзаллада окъуна тютюнчюлеге энчи жер бёлюннгенди. Больницалада да алай. Бу мардала нек кийирилгендиле? Тютюн адамны саулугъун ойгъан  затды да, аны ючюн.

Тютюнню ичиу саулукъгъа хата келтиреди, былхымсыз ишди деп, бизге хар заманда да айтханлай турадыла. Болсада  къыркъ юч  миллион россейли уа тютюнню букъулатханларын къоймайдыла. Аны хатасыны юсюнден хапар айтыу бла никотиннге бойсунуудан терк окъуна къутулуу бир кибик тынч ишле тюйюлдюле. Ол жаны бла шёндюгю болумлада электрон сигарета миллетни тютюнню палахындан къутултууну ахшы болушлукъчусу болуп турады. Болсада ол тюрлю «мадарны» къырал угъай, рынок чыгъаргъанды.

-Тёрели тютюн бла тенглешдиргенде,  аны игилиги уа бармыды?

-Жангы сигаретлени  хаталы эм хайырлы ишлери да бардыла. Бу сигаретде адамны ичине тютюн бла тюшген хаталы канцероген эм кёп башха тюрлю къурум затла эм веществола жокъдула. Ол бек игиди. Андан сора да, электрон тютюнню иче туруп жукълап къалыу от тюшюуню къоркъууун да чыгъармайды, юйню, автомобильни ичлерин ийис этдирмейди, кюлню  хар жерге чачдырмайды, тишлени бла бармакъланы саргъалтмайды. Самолёт бла кёп заманны учуп айланнган жолоучулагъа да бек тапдыла. Он сагъатны ичинде тютюн ичмей туруу тютюнчюлеге бек къыйынды. Лайнерни туалетинде тютюн иче тургъанлай тутулуп, къара тизмеге къаллай бир пассажир тюшедиле!..

-Кемчиликлери уа?

-Кемчиликлери аздыла, алай хаталары уа сезиледиле.  Биринчиден, никотин кислотасы болгъан картриджле кёп тюрлюледиле, аланы тинте туруп, бек хаталылары да бардыла. Аллай картриджле бизде алыкъа тюбемегендиле, тыш къыраллада уа, сёз ючюн, Германияда табылгъандыла. Бизни рынокда къаллай ишле этилгенлери уа алыкъа белгили тюйюлдю. Сигареталаны качестволарын тинтиу проблемалы ишди.

Экинчиден, электрон сигаретле  тютюн ичиуден къутулургъа болушхан   этедиле, алай башха жаны да барды: тютюнню  ичмегенлени къоруулау сылтаугъа тутуп, хар жерде да тютюнчюлеге осал болумла къураладыла. Алай электрон сигаретасы болгъан адам битеу тыйгъычладан автомат халда ётюп кетеди.

Аны бла бирге уа канцерогенледен тазаланнган никотин букъу да  никотинди. Проблема гитчерек болады ансы, ахырына дери кетерилмейди.