Жюрек жырланы иеси

Адам улусу  акъылбалыкъ болуп тебирегенден башлап сюймекликни юсюнден сагъыш этеди. Аллах берген сыйлы саугъаны, ол ариу  сезимни кесича кёреди,  сыфатлайды, излейди. Анга  жоралап  хапарла, романла, назмула, жырла жазады, жырлайды.

Аны айта  келгеним, арт жыллада Къарачайда, Малкъарда да сюймекликге аталгъан кёп жангы жырла  айтхандыла. Алагъа тынгылай, нечик ариу сёзле, макъамла, ауазла  бардыла  деп, къаллай бай тилибиз барды деп ёхтемленебиз.

 Бу хапарыбызда,  къарачайлы назмучу Хубийланы  Халидни юсюнден айтыргъа сюеме. Ол  жюзле бла назмула жазгъанды. Белгили композиторла  чыгъармаларына макъамла  да  салгъандыла.  Ол санда Тамбийланы Къасбот  бла Татаркъулланы Аслан эм башхала. Аланы биз кёп жерледе эшите турабыз.

Макъам назмугъа къанат къошады. Аны  узакълагъа учурады. Кенге жаяды, белгили этеди.  Алайды да, Халидни жырлары, уядан учхан  къарылгъачлача, учхандыла, кетгендиле. Къарачайда,  Малкъарда да  айтыла турадыла. Адамла да бек  жаратадыла  аланы. Энди  ол чыгъармаланы бир ненчасы бла сизни да  шагъырей этейик.

Бир кёп  ариу айтырым келеди санга

Сау болмазлыкъ аурууну  тапдым  къарамдан,

Тёзалмайма кече-кюн  ачыкъ  жарамдан.

Жюрегим  тюшгенди сюймеклик  къапханнга.

Бир кёп ариу айтырым келеди санга.

Кемиреди жашауум жюрек жаууму,

Аурууума кюледи халкъны  къаууму,

Суу къошханча болгъанды жашау айтханча.

Бир кёп ариу айтырым келеди санга.

Архыз элни  башында, тауда, чегетде,

Субайлыгъынг ушайды нарат терекге,

Ауазынг ушайды бул-бул  жырлагъаннга

Бир кёп ариу айтырым келеди санга.

Кёзлеринг ушайдыла къара  къундузгъа,

Тансыкъ болуп къарайма кече жулдузгъа.

Сау дунияны башына жарыкъ  чачханнга,

Бир кёп ариу айтырым келеди санга.

Не терслигим барды сендеги сезимге,

Дегенча къарап къояса кёзюме.

Уялгъан да этесе  салгъан хатанга,

Бир кёп ариу  айтырым келеди санга.

Сенсе нёгерим

Жулдуз кёзлеге къайда  къарайым,

Тапмайма жууап соруугъа,

Сени кёрмейин къалай жашайым?

Жетмейди хауа солургъа.

Ариу суратынг кёзден кетмейди,

Жашауда сенсе нёгерим.

Сенден башханы кёзюм кёрмейди,

Болгъанла сокъур кёзлерим.

Иги муратла тола излейле,

Сюймеклик чекген жюрекле.

Учхан жулдузлагъа къарап  тилейме,

Сюйгенле ахшы тилекле.

Менден сюймеклик кенге жайылса,

Жарытыр кёкню узакъгъа.

Санга тарала кёзюм жабылса,

Къарарма кёкден мен санга.

Ахшы муратха кёпле жетмейле,

Тарала, кюе жашайла.

Сюйген жюрекле ёлюп кетселе,

Жулдузла болуп жашайла.

Сагъынырмы Къарачай?

Аямайын  къарыууму илхамдан,

Мен жашайма назмуланы жазгъанлай

Окъулурму ала бары  китапдан,

Ёлюп кетсем, сагъынырмы  Къарачай?

Чалгъы чалгъан кёпге тынчды жазгъандан,

Назмулары, жюрегими бек  къыйнай,

Мен сорама энди келлик замандан,

Ёлюп кетсем, сагъынырмы Къарачай?

Жюрегимден жылыу бере  жырыма,

Хар бирисин жулдузла бла мен  жаз ай.

Эсин бёлюп жашау жолда ызыма,

Ёлюп кетсем, сагъынырмы Къарачай?

Сатлыкъ болмай,  хаман,  алгъа салгъанма,

Адамлыкъны, байны, бийни махтайма,

Къартны сыйын, сюймекликни  жазгъанма,

Ёлюп кетсем, сагъынырмы Къарачай?

Къаршчы бармай жашау жолда  къадаргъа,

Тиширыу сыйын бийик тутханлай.

Тюзлюк жолну  кюрешгенме жазаргъа

Ёлюп кетсем, сагъынырмы Къарачай?

Мен жазама тилек эте миллетге,

Минги тауда  турсун  къарла жылтырай.

Заман озса, назмум болуп эсгертме,

Ышанама сагъыныр деп, Къарачай.

Жюрекден алыннган сёзле. Аланы окъуй, алагъа тынгылай, терен сагъышлы да боласа, кёлюнг да  кётюрюледи, бирде уа жюрегинг кюнча да  жарыйды. Жашлыгъынгы жазына да  къайтаса. Халид кеси уа

1961 жылда 19 февральда Къазахстанда  Жамбулда туугъанды. Къарачайда Сары-Тюз элде орта школну бошагъанды. Бийик билими барды, экономика илмуланы кандидатыды. Юй бийчеси  Бадахланы  Халимат бла  жаш ёсдюредиле.

Хубий улу, огъарыда белгилегенибизча, кёп жырла, назмула жазгъанды. Мындан  арысында да ариу  чыгъармалары бла бизни къууандыра турсун.

Илхам болсун, Халид.