Чурукълагъа мода къалай тюрленнгенди?

Эм алгъа адамла чурукъланы бир мурат бла жарашдыргъандыла, кийгендиле – аякъланы сууукъдан эм жараладан сакъларгъа. Алай къыйын ёмюрле ётгенден сора, кийимленича, чурукъланы да борчларына дагъыда талай излем къошулгъанды. Бек башы уа – ала модагъа келиширге керек болгъандыла. Ала адамны тизгинин жыя билгенин, жамауатда болумун белгилегендиле, бир тюрлю жерде жашагъан миллетлени маданият эм турмуш энчиликлерин кёргюзтгендиле.

Тюрлю-тюрлю культура эм тарых кезиуледе чурукъланы хазырлау башха-башха болгъанды.

Алай бла Жангырыуну ёмюрюне къарайыкъ. Тиширыула, эр кишиле да чурукъланы жангыз да эшикге чыкъгъанда кийгендиле, юйде кёбюсюнде жаланаякъ айланнгандыла. Модагъа жумушакъ чыракъла киргендиле, туфлиле бла каблукланы алыкъа киши кёрмегенди. Тапочкала иничке териден, парчадан неда дарийден тигилгендиле, жарлы адамла жангыз да териден этилгенлерин алалгъандыла. Бир кесекден тюплери къалын агъачдан этилген калошла сатылып башлагъандыла. Аланы бийикликликлери бирде жарым метрге жетгенди, быллай калошланы кийген тиширыула кеслери алларына атлаялмай, къарауашларыны болушлукълары бла жюрюгендиле.

Елизаветаны патчахлыгъында къумачдан тигилген эригиулю тапочкала унутуладыла, аланы орунларына пробка терекден этилген каблуклары бла чурукъла келедиле. Алай быланы да ёргелери къалын къумачдан хазырланадыла. Эм сыйлыгъа къатапа саналады, бийлени бла байланы кийимлеринде аслам ол тюбейди.

Революцияланы кезиулеринде чурукълагъа мода мычымай тюрленеди. Терк аман болуп, седиреп кетген къумач тапочкаладан адамла тери туфлилеге кёчедиле, аланы да лакированныйлерин бегирек сайлайдыла. Аланы башха-башха тюрсюнлеге бояйдыла, алай асламысында уа сарыгъа бла къызылгъа. Къужур затла да тюбейдиле – къаллай сылтау бла эсе да онг эм сол аякълагъа чурукъланы бирча тикмейдиле. Аны ангыламагъанла да чыгъадыла, алай талай жылдан юй бийчеледе солгъа эм онгнга юлешиннген аякъ кийимле кёп къалмай барысында да боладыла. 

Биринчи Дуния уруш модада кесини ызын къойгъанды. Эр кишиле Ата журтну къоруулагъанда, тиширыула аланы жерлеринде уруннгандыла. Ауур иш, аякъ юсюнден кёп турургъа кереклиси алгъыннгы ариу чурукъланы унутдурады. Жашла, къызла да бийик сапохлада неда баулагъа жабылгъан ботинкалада жюрюйдюле. Былайда 1937 жылгъа дери ала жангыз да териден тигилгенлерин белгилерге тийишлиди. Андан сора терини кирзагъа алышындырадыла, ол суу ётдюрмейди, аны бла бирге уа учузуракъ да келеди.

60-чы жыллада, Экинчи Дуния урушдан сора, чурукъ мода  керти да  бай болады. Ала тюрлю-тюрлю материалладан тигиледиле. Тиширыула къысха кийип башлагъанлары бла бюгюн да кёпде жаратхан, ёргелери бутлагъа дери жетген ботфортла чыгъадыла. Адамла кёзге уруннган, аланы башхала эслемей къалмазча кийимлени сайлайдыла. Экинчи онжыллыкъда жамауат бир кесек тынчыракъ болады. Тиширыула эр кишиленикилеге ушаш кийимлени, чурукъланы аладыла, тынчыракъ тюрсюнлени сайлайдыла. 80-чи жыллада спорт кийимле, теннис кедала бла кроссовкала жайыладыла. Бу кезиуде производительле чурукъланы тюплерин хауа жыйылырча тигедиле, ала жюрюгенде жумушакъ, хычыуун кёрюнедиле. 90-чы жылладан башлап бюгюнлюкде мода бек айныйды. Женгил промышленность кёп тюрлю амалланы хайырлана, не сейир излемлени да толтурады. Бусагъатдагъы чурукълагъа къарагъанда, башында айтылгъан битеу стильле тюбегенлерин кёребиз. Къумачдан тигилгенле, териден неда анга ушаш материалладан этилгенле, каблуклары бла неда аласыз – хар инсан излегенине кёре сюйгенин табаллыкъды. Мода талай жылдан къайтады, алай къууандыргъаны уа бусагъатда адам кесин къаллай чурукълада, кийимледе ахшы сезе эсе да, аны сайларгъа эркин болгъаныды.