Къысха ёмюрню байлыкъ ючюн кюрешге жораламайыкъ

Къалай сейирди: адамла бир неда  жыйырма жыл жашасала да бирге, айырылыргъа тюшгенде, сюймеклик къайры кетди деп жарсымайдыла,  мюлкню   юлешейик деп тюйюшедиле. Бирде сагъыш окъуна этесе: ахчагъа, мюлкге кертичилей, адамла бир бирлерине да болалса эдиле…

«Биз юч жыл жашагъанбыз бирге. Сабийлерибиз жокъду. Мен бу юйден бош чыгъып кетергеми керекме? Киши эсе ол, манга фатар да, машина да алсын», - дейди тиширыу. Мен: «Сизни бирге алгъан журтугъуз, бирге жыйгъан ахчагъыз бармыды?»- деп сорама. Жокъду. Тиширыу бир кюн да ишлемегенди. «Законнга кёре айырылыргъа керек болур, ансы азла аз зат сюймейдиле», - дегениме ыразы тюйюлдю ушакъ нёгерим. Къайдан чыгъадыла быллай даулашла? Юйюр къурай туруп, адамла мюлк сорууланы юслеринден келишим этмегенлеринден.

 «Брачный контракт» деген зат арт жыллада бизни республикада да хайырлана башланнганды. Нальчик шахарны администрациясыны ЗАГС бёлюмюню таматасы Валентина Шериева айтханнга кёре, аллай келишимлери болгъанлагъа тынчыракъды, айырылгъанда  тюйюшле – даулашла аз боладыла.

-Мени акъылыма кёре, ала кёпден кёп боллукъдула. Нек дегенде, бусагъатда бизнес бла кюрешгенле бардыла, ала республикадан тышында да урунадыла, байлыкъ алагъа кёкден тюшмейди. Сора айырылгъанда, къыйналып жыйгъан мюлклерин юлеширге сюймейдиле. Бек игиси: алгъадан окъуна мюлк, ахча бла байламлы сорууланы ачыкъ сюзюп, бир оноугъа келиудю, - дейди Шериева. 

Психиатр, медицина илмуланы доктору Теммоланы Лейла: «Юйюрню мурдору бир бирге ышаныуду, сюймекликди, - дейди. – Сёз ючюн, кесими юсюмден айтханда, мен Теммоланы юйюрлерине жыйырма жылымда келгенме. Ол заманда медицина факультетде окъуй эдим. Алай ол кезиуде окъуна стипендиями баш иеме бере эдим. Мени акъылыма кёре, юйде оноу эр кишини къолунда болургъа керекди. Ахча да – аны къолунда. Бюгюнлюкде  кесими энчи клиникам барды, университетде ишлейме, алай алгъынча ахчаны баш иеме береме,  карточкам аны къолундады. Юйге керекли техниканы алгъан ол, тюкенлеге, базаргъа баргъан да олду. Коммунал тёлеуледен да хапарым жокъду. Манга бир зат керек  болса, телефонум бла хайырланама тюкенледе. Мен бу юлгю  битеу юйюрлеге да келишеди деп айтмайма.   Атам тюкенлеге бармай эди, битеу ишлеген ахчасын анабызгъа бериучю эди. Юйюрде  сени ахчанг, мени ахчам  деген зат болмазгъа керекди. Ахчаны юсюнден даулашла баргъан жерде не юйюр барды? Мюлк келе – кете тургъан затды, къатынгда билеклик этген жёнгеринг болгъаныды  не байлыкъдан да багъалы».

Психолог Мариана Локова жыйырма – отуз жыл мындан алгъа жаш адамла иш хакъларын аталарына – аналарына бериучюлерин эсгергенди. Бусагъатда ол тёре жокъ бола барады. Юйюр къуралгъанлай, жаш адамла энчи жашаргъа итинедиле. Бир – бир юйюрледе тиширыу бизнес бла кюрешеди, ахча этеди, сабийлеге уа аслам эс аталары бурады. Ол бизнесмен юй бийчесинден бир кесек азыракъ келтирсе да ахча юйге, юйюрде кесини жерин алады, ансыз хар зат да оюлуп къаллыкъды. «Дунияда хар зат да ахча бла ёнчеленмейди, дагъыда бир юйюр башхагъа ушамайды, - дейди Локова. – Бир – бирле татлы жашагъанлыкъгъа, хар бири ахчасын кесинде тутады. Анга да терсди дерча тюйюлдю. Экеуленнге къалай тап эсе да, алай этедиле. Шёндю бир  юлгю  жокъду».

Теммоланы Лейла бир бирге ийнаныу  болса, хар зат да тюрленирге боллугъун чертеди. Юйюр къурагъандан сора, бийик билим алып, артда ишлеринде бийик жетишимлеге жетгенле аз тюйюлдюле. Хар белгили адамны анга ийнаннган, аны ёхтемлендирген адамы болады.

 «Ахчагъа, байлыкъгъа, мюлкге аслам эс бургъанла жашауда бек магъаналы затланы ангыламай, дунияларын алышадыла. Бу къысха ёмюрюбюзню байлыкъ ючюн къазауатха атаргъа жарамайды, - дейди Теммоланы Лейла. – Бир юйюрде жашагъанла бир – бирлерине фахмуларын ачыкъларгъа болушургъа борчлудула. Суратчы болургъа сюйген – болсун. Музыкагъа итиннген – кюрешсин аны бла! Сау жанын тутмакъгъа бегитип, кече – кюн да ахча къайгъылы жашагъандан не файда? Хар инсан да насыплы болургъа жаратылады дуниягъа. Насып а ахчада тюйюлдю. Хау, ахчасыз бир жумуш да тамамланмайды, юйюрню кечиндире билирге керекди».

Сом – шай, мюлк, байлыкъ…кёпле, айырыла туруп, бир оюмгъа келалмай, ырысхыларын юлешалмай, жаула болуп къаладыла. Мюлк ючюн талашып, сюдлеге кирип, артда тил тутуп тургъан къарындашла – эгечле да аз тюйюлдюле.

Ушагъыбызны ахырында Теммоланы Лейла къайтарып айтды: «Жашауну мурдору сюймекликди. Ол болса, ызындан монглукъ, берекет, байлыкъ  да келликдиле. Таматалагъа намыс этип жашагъанла насыплыла да болгъанларын кёребиз. Къуру ахчаны багъалап, адамны уа учуз этген эртте - кеч болса да, юйюрню бузады».