Фахмусун толусунлай ачыкъларгъа онгу болмай къалгъанды

Аппайланы Жаухар газет бла байламлыкъны эрттеден бери жюрютеди. Аны республикада белгили искусствоведча таныйдыла, маданият жаны бла фахмулу адамларыбызны  юсюнден тынгылы материалла  жазыучуду. Бу жол  алгъын Тёбен Чегемде жашап тургъан Малкъарланы Аминатны юсюнденди хапары.

Урушха дери Нальчикни маданият жашауу артыкъ бай болмагъанды. Алай ол кезиу адамланы не жаны бла да билим алыргъа уллу итиниулери болгъан заман эди. Школ программагъа уа озгъан ёмюрню жыйырманчы   жылларында суратла ишлеуден дерсле къошуладыла.

Къабарты-Малкъаргъа башчылыкъ этгенле, аны бла чекленип къалмай, областьны билим бериу бёлюмюнде художестволу секция ачадыла. 1935 жылда уа Нальчикни Сабийле бла жаш тёлюню чыгъармачылыкъ арасында (Пионерлени юйюнде) суратлау искусствону студиясы ишлеп тебирейди. Анда живописьден дерслени профессионалла бередиле. Мында юйреннгенлеге сакъ кёзден художникле И. В. Балицкий, Н. Н. Гусаченко, М. А. Ваннах къарагъандыла.

Бу студияда усталыкъгъа элтген биринчи атламларын республикада жашагъан малкъарлыла бла къабартылыла да этгендиле. Аланы араларында Тёбен Чегемден жаш суратчы Малкъарланы Аминат айырмалы болгъанды. КъМР-ни оноучулары, аны Нальчикге кёчеригине себеплик этип, окъуууна да энчи болумла къурагъандыла.

1936 жылда жыйырманчы апрельде «Социалистическая Кабардино-Балкария» газетде къызны юсюнден статья чыгъады. Анда былай жазыла эди: «Тёбен Чегем Малкъарланы Аминатны туугъан журтуду. Аны сабийлиги да анда озгъанды. Ол нёгерлеринден, ата-анасындан да жашыртын узакъ агъачха, таулагъа къачып, анда олтуруп, табийгъатны тамашалыгъына сейирге къалгъанды. Таулула юйлерин жасагъан кийизлени оюуларын да къагъытха тюшюргенди. Аны нёгер къызларындан уллу жашырыны уа - художник болургъа итиннген мураты эди. Ол, тёгерекде кёргенин суратлап, аллай ишлерин, базынып, адамгъа ачыкъламагъанды.

- Мен тауланы биринчи кере бек эртте суратлагъанма, - дейди бусагъатда онбешжыллыкъ къыз. Атам, ол къагъытчыкъны табып, къоншуларыбызгъа кёргюзтгенди. Аллай гитче къызчыкъ быллай аламат суратла къалай жазалгъанды деп, адамла, ийнаналмай, сейирге къалгъандыла. Сора мен школгъа жюрюп башлагъанма. Бек сюйген жубанчларыма уа сурат ишлеу бла гюллени санайма...»

1935 жылда Малкъарланы Аминатны живопись ишлерин бла кийизлерин Москвагъа сабий чыгъармачылыкъны кёрмючюне жибередиле. Бир ненча ай озгъандан сора, ол кеси къолу бла хазырлагъан кюйюзле ара шахарда бийик багъагъа тийишли болуп, биринчи жерни алгъанларын билгенди. 1937 жылда уа жаш художник Парижде бардырылгъан сабий суратланы Битеудуния кёрмючюне къошулады. Анда да къыз, алчылагъа чыгъып, ючюнчю жерни алгъанды. Ол хорламыны юсюнден эшитгенинде, сабыр ауазы бла, жашауну кесича, айбатлы суратла бла кийизле хазырларгъады баш муратым, деп билдиргенди.

Республиканы жамауатын да бу болумла къууандыргъандыла. Аны бла байламлы Тёбен Чегемде уллу байрам болгъанды. Ары КъМАССР-ни партияны обкомуну биринчи секретары Бетал Калмыков эм башха къуллукъчула да келгендиле. Къууанчлы жыйылыуну къуралыууна Нальчикни Сабий чыгъармачылыкъ арасыны таматасы Антонина Калмыкова да уллу себеплик этгенди.

Ол заманда онсегизжыллыкъ къызны белгили художник боллугъуна кишини да ишеклиги жокъ эди. Алай Аминат, Чегем райисполкомну спорт жаны бла инструктору Аппайланы Хамитге эрге чыгъып, толусунлай юйюр жашаугъа берилгенди.

1944 жылда ол, халкъы бла бирге кёчюрюлюп, Къазахстанны Павлодар областына тюшеди. Жарсыугъа, аны ишлери бюгюнлюкде сакъланмагъандыла. Малкъарланы-Аппайланы Аминат уллу фахмусу болгъанлыкъгъа, Къабарты-Малкъарны культурасында кесини энчи ызын къоялмагъанды. Аны чыгъармачылыкъ къадарында, жашауну кесича, айбатлы суратла жазылмай къалгъандыла.