«Билимими ёсдюрюрге дайым итинирикме»

Бёзюланы Алимни жашы Солтанны хунерин, бирсилеге ушамагъан, ариу ёнюн кёпле жаратадыла. Фахмулу жырчы бу жаны бла бийик билим алыргъа итинип, Москвада Къырал культура институтну эстрада-джаз бёлюмюн бошагъанды. Шёндю ара шахарда ишлейди. Алай туугъан элин да унутмайды. Бош заманы болса, Хасаниягъа жетеди. Биз анга тюбеп ушакъ этгенбиз.

- Солтан, къудурет санга аллай энчи саугъа - ариу ауаз - бергенин юйде къалай билгендиле?

- Садикге жюрюгенимде окъуна, анда утренникледе жырлата тургъандыла. Ол заманда мен не биллик эдим? Жаланда юйде, ойнап,  бир жыр эсиме тюшсе, аны айта да тургъанма. Алай а жетинчи классдан бери ол жаны бла къаты кюрешеме дерге боллукъду.

Бир жол анам, Ёзденланы Света, шахарда студияны юсюнден билдириуню кёреди да, мени ары алып барады. Анда Созайланы Ачемез бла да танышама. Сора аны атасы Зауурбек «Малкъарым» деген жырны жазады да, аны жырлайма. Анга деп жарашдырылгъан клипни республикалы телеканаллада кёргюзтюп турадыла.

Алгъын Долинскде Мемориалны аллында орта кюн сайын жаш тёлю жыйылгъан этиучю эди. Ма алайда биринчи кере айтханма бу жырны. Халкъны аллына чыкъгъан алай тынч болмагъанын да  ол заманда ангылагъанма. Артда, бир ауукъ замандан, «Къаракъашны» жаздыртама, анга да клип къурайбыз.

Школда окъугъан кезиуюмде КъМКъУ-ну «Амикс» жыр театрында жырлап да тургъанма. Эм алгъа ары ыннам Эттеланы Люба элтгенди. Мында график бек тыкъ эди. Андан сора да, «Балкария» къырал фольклор-этнография тепсеу ансамбль бла бир талай концертге къатышханма.

Бу сайлауумда, анда биринчи атламларымда белгили жырчыбыз Таукенланы Галинаны къыйыны бек уллуду. Мен аны Нальчикде Сабийлени эстетика жаны бла юйретиуню Жабаги Казаноко атлы арасында дерслерине жюрюп, жырларгъа юйренип тургъанма. Алай болгъанлыкъгъа, аслам эсни тепсеулеге буруп, музыка  школда окъумагъанма. Ол а, сёзсюз, артда бийик билим алыргъа баргъанымда къыйнагъанды.

- Мектепде жырлагъан, тепсеген – ол бир башха. Усталыкъны сайлагъан кезиуде кёп юйюрле аны артыкъ бек жаратмайдыла. Сени уа къалай унагъандыла профессионал жырчы болурунгу?

- Кертисин айтсам, анабыз бир да ыразы тюйюл эди анга. Жашаугъа тийишли, башынгы кечиндирирча усталыкъ сайла, тишлеге бакъгъан доктор бол деп кюрешгенди. Атабыз бла ыннам мени жанлы болгъандыла,  жаным сюйген затны сайларгъа эркинлик бергендиле.

Институтха онбир классдан сора киргенме. Ол бютюнда къыйын эди. Нек дегенде кёпле ары усталыкъ жаны бла колледжледе билим алып, алай келедиле. Айтханымча, мен музыкагъа бир жерде да юйренмегенме, вузгъа сёлешип соргъанымда, артыкъ ышандырмагъан эдиле. Болсада къадарымы сынагъанма.

Экзаменде тыш къыраллы жыр айтыргъа керек эди. Ингилиз тилни сайлагъан эдим. Артыкъ жаратмагъанлары эсленип тургъанды. Сора ана тилингде жырлачы дейдиле. Бюсюрегенлерин терк окъуна билдирип, ауазынг бир да болмагъанча башха тюрлю эшитиледи деп къууандырдыла. Алай бла вокалдан 95 балл алгъанма. Сынауну кезиуюнде кафедрабызны башчысы, белгили жырчы Заур Тутов да анда эди.

Бийик окъуу юйге, кертисин айтханда, контракт бла киргенме. Алай биринчи курсну саулай да бешлеге бошагъаным себепли экинчи жылда мени бюджетге кёчюргендиле. Артда бютюн да тири болгъанма. Окъууму да бир кюн къоймагъанма. Сессияларымы жетишимли болшап келгенме.

- Анда уа жырларгъа юйретген устазынг ким эди?

- Вокалдан Игорь Манаширов окъутханды. Ол кеси фахмулу жырчыды. «Голос» телепроектге да  къатышханды. Белгили жырчы Григорий Лепс бла да кёп жылланы ишлеп тургъанды. Устазым кесини дерсин бек къаты сурагъан адамды. Энчи занятияларымдан сора да, къошакъ билим алыргъа жюрюп, кёбюсюнде ма  алай юйрене баргъанма.

- Бош заманынгы уа къалай ётдюресе?

- Интернет бла жырчыланы фахмуларына, хунерлерине, «Голосха» къарайма. Аладан да бир иги затха юйренирге излейме. Третьяков атлы галереяны бек жаратама. Ары биринчи кере баргъанымда, тёрт сагъатны айланнган болур эдим, тейри. Манга мында хар чыгъарма да сейирди. Тепсеулеге, жыргъа угъай, сурат ишлерге элтсе эди анам, художник да болаллыкъ эдим. Солакъайлыгъым чырмаулукъ этмегенди анга. Сюйсем, суратны да ариу ишлейме.

Москвагъа биринчи келгенимде, Къызыл майданны кёрюрге, Уллу театргъа барыргъа ашыкъгъан эдим. Анда «Мастер и Маргарита» мюзиклде болгъанымда сынагъан сезимими айтып ангылатхан къыйынды.

Кесибизни университетде заочно экинчи бийик билим да алгъанма. Экономистге окъугъанма. Аны себепли бош заманым аз къала эди. Аны да, усталыгъым бла байламлы этерге кюрешгенме.

- Шёндю жырлагъа тынгыласанг, бир зат дайым да жарсытады - аны сёзлери, магъанасы. Аны да ангылайбыз, аланы биркюнлюклери да керек болурла. Сени оюмунг къалайды бу жаны бла?

- Кертиди, жырны макъамы ариу эшитилсе, анга бегирек эс буруп, сёзлерини магъанасына ат башындан къаралгъан чыгъармаланы къайсы бирибиз да эслейбиз. Аланы да кесини тынгылаучусу болады.

Алай бийик жыр искусствону излеген, аны татаргъа талпыннган а башха чыгъармаланы багъалайды. Сёз ючюн, Александр Градскийни «Как молоды мы были» деген жырын кёпле жангыдан айтханлай турадыла. Аны макъамы, сёзю, магъанасы, жырчыны ауазыны тембри – ала барысы да этинги-женинги титиретедиле. Ма быллай затла ёмюрлюкдюле.

- Анга ушарыкъ эдим, аныча болургъа уа сюеме дегенинг а кимди?

- Бизни жырчыларыбызны сагъынсам - Отарланы Омар. Аны жырларында ёсгенме. Ол ёлчемсиз фахмусу болгъан уллу адамыбыз эди. Сора Москвагъа баргъанлы окъууум бла байламлы тыш къыраллы жырчылагъа да эс бургъанлай турама.

Фахмуну юсюнден айтсам, адамны кюреширге, ишлерге усталыгъы болургъа керекди. Алайсыз сени не ариу, иги, ауазынг бар эсе да, жукълап, тунчугъуп къаллыкъды. Болсада жырны сёзлери неда макъамы зорлукъдан жаратылыргъа жарамайды. Ол затла бла ишни тынгылы билген профессионал кюреширге керек сунама, алай болгъанлыкъгъа, макъамны, сёзлени да илхамланыуну кезиуюнде жазаргъа тийишлиди. Аллай жырла терк окъуна эсленип къаладыла.

- Сахна адамны тюрлендиремиди?

- Хау деп айталлыкъма. Табийгъатдан ийменчек адамма. Анга чыкъгъаным а мени кесиме ийнаныргъа, базыныргъа болушады.

- Кеслери сахнаны сайлагъан жашла жашау нёгери ол иш бла кюрешсе сюймейдиле асламысында. Сени уа къалайды бу затха кёз къарамынг?

- Баям, мен да алай сунама, тиширыу башха сферада ишлесе тап боллукъ болур. Сёз ючюн, юйде биз беш сабий болабыз. Юч эгешчигим барды. Ала алыкъа мектепде окъуйдула. Кичибиз Зухурачыкъ быйыл баргъанды биринчи классъа. Таматабыз Абдулла уа КъМКъУ-ну бошагъанды. Аны барысын да айтханым, ана сабийлеге жууугъуракъ, аланы къатларында асламыракъ турса игиди.

- Бусагъатда не бла кюрешесе?

- Продюсер бла ишлеп, алгъан билимими хайырланып, сынау жыйышдырама. Иги да тынгылы билим, сынау да жыйышдырсам, ёсюп келген жашлагъа бла къызлагъа болушургъа мурат этеме. Кинода ойнап кёрюрге да сюерик эдим, алай жырчылыкъ жаны бла муратларым уллудула да, бу ниетлерими толтурур ючюн, билимими, хунерими да ёсдюрюрге, айнытыргъа тохтамай итинирикме.