Тау тёппеле батырлагъа бла жигитлеге бойсунадыла

Минги тауну тийреси къаячыла кёп жокълагъан жерледен бириди. Аланы уа бек алгъа экибашлы Элбрус – Европада бек бийик тау – кесине тартады. Аны тёппесине ёрлерге жыл сайын кесибизни къыралыбыздан, тышындан да мингле бла адамла келедиле. Да хау, алагъа мында бек уллу онгла бардыла. Ушба (4694 м.), Къукъуртлу (4634 м.), Тонгуз-Орун (4454 м.), Накра (4451 м.), Шхельда (4320 м.), Башыкъара (4241 м.) эм кёп башхала къайсы къаячыны да сынарыкъдыла.

Озгъан ёмюрню отузунчу жылларына дери Элбрусха бир жолгъа кёп адам ёрлеген тёре болмагъанды. Артдан-артха хал тюрленнгенди – деменгили таугъа уллудан-уллу эс бурулуп башлагъанды. Кёп адам къатышхан ёрлеуле да къураладыла. 1935 жылда жайда  болгъан альпиниадагъа бир да болмагъанча кёп адам къатышханды. Элбрусну тёппелеринден бирин бойсундурургъа Къабарты-Малкъардан 638 адам таукел болгъанды.  Ол жыл Европаны бек бийикдеги тёппесине 2016 альпинист чыкъгъанды.

Совет аскерчилени жигитликлери да къыралны тарыхына киргенди. Ала 1943 жылны февраль айында, къыйын хауа болумлагъа да къарамай,  деменгили тауну тёппесине чыгъып, фашист штандартланы андан атхандыла эмда СССР-ни байракъларын орнатхандыла.

1957 жылда июньда уа урушдан сора биринчи  альпиниада ётгенди. Ол республикабыз Россейге кеси ыразылыгъы бла къошулгъанлы 400 жыл толгъанына аталгъанды. Анга 348 альпинист  къатышханды. Артда уа аллай альпиниадала, тюрлю-тюрлю даталагъа жораланып, терк-терк бардырылгъандыла. 1967 жылда уа Октябрь революцияны хурметине биринчи Эльбрусиада ётгенди. Ол заманда Минги таугъа эки мингден аслам адам ёрлегенди. 

Эльбрусиадала Совет Союз чачылгъандан сора да бардырылып тургъандыла. 2019 жылда  ол Элбрусха биринчи чыкъгъан адамгъа жораланнганды. Ол заманда тауну кюнбатыш жанына ёрлеуге Россейни тюрлю-тюрлю жерлеринден, жууукъдагъы тыш къыралладан да алтмыш чакълы бир адам къатышханды.

Бюгюнлюкде деменгили тауну тёппесине кёп кере чыкъгъанланы санап чыкъгъан окъуна къыйынды. Жаланда Элбрусдагъы бийик-тау излеу-къутхарыучу отрядда аллайланы онла бла санаргъа боллукъду. Рекордсменлени араларында Ёлмезланы Абдул-Халим бла Хаджиланы Азнор да бардыла. Ала, нальчикчи Карина Мезова да  дунияда бек бийик тауну – Эверестни да – бойсундургъандыла кеслерине.

Элбрус, ол тийредеги башха таула да кеслерине тартханланы санлары азаймайды. Жыл сайын альпинизм башланнган кезиуде Минги тауну этеклерине къуру Россейден угъай, тыш къыралладан да мингле бла адамла келедиле, Европаны бек бийик таууна ёрлер ючюн.  Арт жыллада излеу-къутхарыу отрядда эки мингден аслам къауум эсепге тюшеди. Аланы араларында тыш къыраллыла да аз тюйюлдюле. Къаячыланы саны 16 мингнге жетеди. 

Август-ноябрь айла бизни тау тийрелерибизде бийик тёппелеге чыгъыуну бек тап заманыды. Ала батырланы, гиртчилени, жигитлени сакълайдыла.