Къызчыгъ а тауланы суратлайды

Былтыр Къыргъызгъа баргъан жолоучулугъундан эсгериулеринден бири бла бизни штатда болмагъан корреспондентибиз Махийланы Азиза шагъырей этгенди. Ол андан къайта жол нёгерлери болгъан юйюрню юсюнден хапарлайды

Тюлькубас, Шымкент, Арыс, Туркестан, Кызылорда, Тюратам... Ингир болгъанлыкъгъа, къызыуду, жол узакъды... Бу станциягъа дери беш кюнню биргеме келген жолоучула да чыкъгъандыла. Энди купеде кимле бла барлыкъма деп сагъышлыма. Къазауатда тюрлю-тюрлю жыл санлы халкъ вагоннга жыйышып башлайды. Бирча кюн кюйдюргенле, ариу ийисли хуанлары бла, хар бири да кеслерини жерлерине тохташа тебиредиле. Сиркиу, бал бетли чачлы жашчыкъ, чабып купеге кирип, бош жерде олтурду. Аны ызындан жаш тиширыучукъ эм анга ушагъан къызчыкъ кирдиле. Ала эдиле мени жангы жол нёгерлерим. Ушакъны кезиуюнде мени бла бирге Астраханьда чыгъарыкълары ачыкъланды. Мындан ары бирге барлыгъым мени кёлюмю кётюрдю. Сабийле, биринчиден, терезеден айырылмай, абаданланы аз да сейирлерин къозгъамагъан табийгъатха, ашыкъмай къырдык ышныр этген тюелеге къарап, кеси, жаланда аналары ангылагъан, тиллеринде бир затла айта бара эдиле. Поездни сакълагъандан арыгъан сабийле кёп да бармай татлы жукълап къаладыла.

Таматаларыбызны «Сабий болмагъан жерде насып да болмайды» дегенлери эсиме тюшдю. Кюнню къысхача кёрюннгенин да ала ючюн суна эдим. 

Экинчи кюнюбюз а къызчыкъны:

- Сен а къайры бараса? -деген сорууундан башланды.

Мени жууабымы да сакъламай, ол хапарын андан ары бардырады:

- Биз а Кавказгъа барабыз. Мени атым Айшады, къарындашымы аты уа Шамильди. Ол да Кавказгъа барады.

Аналары кеси жумушлары бла кюреше тургъунчу, ала къоншу купеледе  болуп, адамла бла да танышып, Кавказгъа баргъанларыны юсюнден да хапар айтып, алмала, хууанла, татлы ашарыкъ саугъалары бла къайтдыла.

Бир къазахлы жаш кеси тилинде къызчыкъдан сорду:

- Къалай Кавказда? - деп.

- Ахшы, атама барама. Анда бизни аппабыз жашайды. Мындача къызыу тюйюлдю анда.

  Сора мен да къошдум:

- Айша, мен да Кавказгъа барама.

Ол сагъатлай сабийле эслерин толусунлай манга буруп, хапар айтыргъа сюйюп, артха, купеге, къайтдыла.

- Сиз - Чеченнге, мен а – Къабарты-Малкъаргъа. Аланы аралары узакъ тюйюлдю - машинада 3-сагъатлыкъ жолду.

- Анда уа бизге атамы къарындашы Ахмат, аны гитче жашчыгъы Осман тюберикдиле. Сора аппабыздан Къазахстаннга къайтсагъ а, Шамиль мен жюрюген сабий садха барлыкъды...

Къызчыкъ тохтаусуз хапар айтып, бизни жолубузну кеседи. Анга бир кесекден а къарындашчыгъы да къошулуп, кеси тилинде бир затла айтады. Мен да ол айтханнга ыразылыгъымы билдире, башымы булгъай барама. Алай бла бизни арабызда шуёхлукъну оту жана тебиреди. Айша къарындашчыгъы къазах тилни билмегенин бизге туура этди.

- Мен бир кесек билеме. Ол а алыкъын сабий садха бармагъаны себепли, ол тилде сёлешмейди. Сен а Кавказгъа бара эсенг, чечен тилни нек билмейсе? -деп сорду къызчыкъ манга.

Не айтыргъа билмей, бир кесек заманны созаргъа кюреше, Айшагъа ышара къарайма.

Сора сабийлени, кесими да заманымы къоратыр мурат бла дефтеримден къагъытла жыртып, саугъагъа алгъан къаламларымдан да чыгъарып, аланы сурат ишлерге чакъырдым. Экиси да къууанып, тар столчукъгъа къаршы олтурдула. Сабийлеге бу жумуш энчи ыразылыкъ келтире эди. Алагъа тюрлю-тюрлю илляула эм башха затла сата, эшикни терк-терк ачыучу «саудюгерчиле» окъуна сейир тюйюл эдиле. Ала менден жангыдан таза къагъытла излеп тебиредиле.

  - Артда уа суратларыгъызны кёрмючю да болур, -деп, мен аланы сейирлерин къозгъар амалланы билгенимча хайырланыргъа кюрешеме. Экиси да битеу ишлеген суратларын мени аллыма къаладыла. Сора Айшагъа айланып, не затны суратлагъанын сордум.

- Мен Кавказ тауланы ишлегенме. Анда мени аппам жашайды. Ма бу да жазгъы Кавказды, -деди къызчыкъ, экинчи суратны кёргюзте. - Мен жашил кырдыклы этеклери бла тауланы, ариу къушланы, кютюуге жайылгъан къойчукъланы суратларгъа неден да бек сюеме.

Чач эшмечигин да артха эте, ол къалгъан суратларыны юслеринден да эринмей, эрикмей хапар айтады.

 - Сен а кёргенмисе бир кере окъуна тауланы? -деп сордум мен андан.

Андан алгъа анасы жууап берди:

- Къайдан.. Туугъанлы бери биринчи кере барадыла Кавказгъа. Жууукъларыбыз жаланда суратлада бла видеода кёргендиле сабийлени...

- Угъай, мен билеме тауланы да. Кавказны да, - деп, къызчыкъ суратчыкъларын кёкюрегине къаты къыса, ушакъгъа къошулду.

... Ол суратны Айша манга Астраханьнга келип тюшгенибизде саугъагъа берген эди. Андан сора да, кёп заманны кёз аллыма келе эди бал бетли къызчыкъны сыфаты, аны танымагъан Ата журтуна чексиз сюймеклиги да.