Аны жюрегин тепсеу искусство бийлегенди

Халкъыбызны арасында искусствогъа берилген, аны жашау жоругъуна салгъан, аны сайлагъан кёп ахшы да, фахмулу да инсанларыбыз бардыла. Аладан бири Тилланы Масхутну жашы Борисди. Аны республикада, Элбрус районда жашагъанла да иги таныйдыла эмда хурметлейдиле. Ол профессионал тепсеучюдю, «Балкария» фольклор-этнография къырал тепсеу ансамбльни артисти эди, бюгюнлюкде уа хореография искусстводан педагогду.

Борис жашаууну асламысын сабийлени миллет тепсеулеге юйретиуге жоралагъанды, ол жаны бла бир ненча тёлю аны къолундан ётгенди. Кеси да бир ненча жетишимли тепсеу къауум да къурагъанды. Аны юсюнден материалны бизге «Эльбрусские новости» газетни корреспонденти Светлана Иордан жибергенди. Аны хазырлап, бюгюннгю номерибизде басмалайбыз.

Тилланы Борис не жаны бла да фахмулуду. Ол юйретген жаш тепсеучюлени техника жаны бла тюз аякъ бюгюулери, ариу тепсеулери къараучуланы не заманда да жюреклерине жетгенди, ала къайда да жюрини бийик багъасына  тийишли болгъанлай тургъандыла. Аны коллективлери Татарстанда, Чувашияда, Кърымда, Волгоградда эришиуледе бла фестивальлада жетишимли болгъандыла. Тюркде халкъла аралы эришиуде аны къаууму гран-при алгъанды. Андан сора да, конкурсда аны, эм иги дауурбасчыныча, диплом бла белгилегендиле – ол къобузда сокъгъан Озарукъланы Раузат бла бирге тепсеулени макъамларын да жалчытады. Борис аслам сыйлы грамотала бла да саугъаланнганды, районну эм шахарны ыразылыкълары бла белгиленнгенди. Аны республиканы маданиятына бла искусствосуна къошумчулугъу ючюн КъМР-ни Маданият министерствосуну Сыйлы грамотасы да барды.

2008 жылда Быллымны Маданият юйюнде миллет тепсеулени «Баллы» ансамбли къуралгъанды. Къуралгъан кюнюнден бери анга таматалыкъны Тилланы Борис этеди. Бусагъатда ансамбльде 8 жылларындан 18 жылларына дери 45 жаш адам юйренеди. «Баллыны» сабийлерине уа тепсеу чыгъармачылыкъды, искусстводу эм тенглери бла тюбешиудю. Мында жаш адамланы музыканы бла ариу къымылдауну дунияларында жашаргъа дегенча жарыкъ муратлары толадыла. Аланы жашаулары алай бла толуракъ эм сейир болады – репетицияла, концертле, эришиуле, фестивальла.

Быллымны Маданият юйюню таматасы Байзуллаланы Джамиля педагогну ишини юсюнден былай айтады: «Борис Масхутович коллектив ючюн битеу жюреги бла жарсыйды, ол ышаннгылы шуёхду, не заманда да болушлукъ этерге хазырды. Биз къатыбызда быллай фахмулу, иш кёллю эм низамлы адам болгъаны бла ёхтемленебиз. Алай, бек алгъа, ол кеси кесине излемлиди. Ол ишин билген, аны бла жашагъан инсанды.

Сабийле репетициялагъа сюйюп келедиле, ол а алай Маданият юй жаланда бош заманны ётдюрген жер болмагъанынданды. Ишин билген сынамлы къураучу, фахмулу тамата музыканы терен ангылайды, репертуарны да  анга кёре тынгылы сайлаялады, музыка материалгъа ол бир заманда да уллу кёллюлюк этмейди. Дерследе уа сабийлеге шуёх, оюн халда, жаланда тепсерге юйретип къоймагъанлай, тюрлю-тюрлю макъамланы эм тепсеулени мурдорларындан билим береди. Борис Масхутович Быллымны маданиятын айнытыугъа ахшы юлюш къошханды».

Тепсеуле бла бирге ансамбльни келечилери халкъ маданиятха да тюшюнедиле. Нек дегенде тепсеуле таулуланы жашаугъа кёз къарамларын,оюмларын да туура этедиле, инсанны ариулугъун, субайлыгъын кёргюзтедиле.

«Баллыны» репертуары уллуду, ол тюрленнгенлей, жангыртылгъанлай турады, анда тепсегенле сахнада да энчидиле, айырмалыдыла. Коллектив элде, районда эмда андан тышында бардырылгъан битеу байрам тюбешиулеге, эришиулеге, фестивальлагъа къатышханлай турады.

Отуз жыл чакълы бирни Тилланы Борис Элбрус районну Сабийлени бла жаш тёлюню чыгъармачылыкъларын айнытыу арада къошакъ билим берген устаз болуп ишлейди. Ол анда кесини  сабий биригиуюнде миллет тепсеулени «Эльбрус» ансамблин къурагъанды. Чыгъармачылыкъ къауум башха-башха даражалы эришиулеге, фестивальлагъа къатышып, жетишимли болгъанды.

Борис Масхутович Элбрус элде да миллет тепсеулени аламат ансамблин къурагъанды. Анда – элни Маданият юйюнде – «Балкария» фольклор-этнография къырал ансамбльни къурагъан  Къудайланы Мухтарны башламчылыгъы бла алгъын жыллада халкъ тепсеулени «Тотурбий» район фестивалы ётгенди. Тилланы Борис белгили балетмейстер, этнограф Мухтар Чукаевични кесини баш юйретиучюсюне санайды. Андан юйреннгенлей тургъанды ол «Балкарияда» тепсеген заманында, устазлыкъ ишни бардырыргъа да ол насийхатчылыкъ этгенди анга. Аланы бир бирлери бла байламлыкълары бек къысха болгъанды. Къудайланы Мухтарны ол биринчи айтады сёзюнде, ызы бла уа бирси устазларын, юйретиучюлерин уллу хурмет бла сагъынады – белгили Магомед Дикиновну, Анатолий Маршеновну, Къулийланы Тахирни, Али Алоевни, Арсен Гашоковну. Аланы юсюнден ол сюйюп эм жылыулукъ бла айтады, кесини юсюнден хапарларгъа уа артыкъ излемеучюдю.

Тепсеп Борис сабийлигинден башлагъанды. Ол атасы бла анасы да аякъ ала билгенлерин  эсгериучюдю. Атасы Масхут къайсы байрамда да эм иги тепсеучюге саналгъанды, анасы Танзиля да алай. Борис да кеси кесин таныгъанлы бери тепсейди. Школда тепсеу кружокга жюрюгенди, ызы бла Къулийланы Къайсын атлы Маданият юйде юйреннгенди. Миллет тепсеулени ансамблинде тамата жашла Вячеслав Хабаев, Байзуллаланы Алий эм Тилланы Камал анга юлгю болгъандыла. Ала сахнагъа чыкъсала, къараучуланы, учхан къушла кибик, жюреклерине жетмей къалмагъандыла. Борис ёсгенден сора тамата тенглери, юйретиучюсю Анатолий Маршенов  бла да бирге сахнада болгъанды. Сёзсюз, ол алай болур ючюн кёп ишлерге тюшгенди, миллет тепсеулени жашырынлыкъларына аз-аздан юйренирге да.

Энди уа, белгилей келгенибизча,  Борис Масхутович жаш тёлюню къанат керирге юйретеди, сабийлени бир ненча тёлюсюн хореография искусствогъа  тюшюндюре. Ол арымагъанлай-талмагъанлай чыгъармачылыкъ излемни жолундады, чыгъармачылыкъ оюмларын бардырырча кёп ишлегенлей турды. Тилланы Борис кесин толусунлай тепсеуге берген, аны бла жашагъан огъурлу инсанды.