Тарых

Эллерибизде Уллу Ата журт урушда туугъан жерлерин фашистледен къоруулай жан бергенлеге жораланып ишленнген эсгертмеле бардыла. Биз билмегенликге, аланы хар бирини кесини энчи тарыхы да болур.

Быйыл 26 февральда  Катанчиев Таля Мемович ёлгенли 4 жыл болады. Ол  Биринчи Къызбурунда (Атажукино) 1922 жылда 1 январьда туугъанды. Школну бошагъандан сора, урушха дери КъМАССР-ни Наркомпросуну политика жаны бла жарыкъландырыу управлениясыны инспектору болуп уруннганды, Бахсан районда да ол ишни бардыргъанды, «Социалист Къараты-Малкъар» газетни энчи корреспонденти болуп тургъанды.

Мусукаланы Сакинат отузгъа жууукъ китапны авторуду. Ол поэзия, проза, окъуу, сабий китапла, адабият тинтиуле бла да кюрешеди. Газет окъуучуланы аны жангы поэмасы бла шагъырей этебиз.

Биттирланы Юсюпню жашы Назир ёлген кюн Къабарты-Малкъарны халкъ поэти Созайланы Ахмат анга атап назму жазгъан эди. Бу материалымы мен андан башларгъа сюеме. Нек десегиз ол аны сыфатын толу ачыкълагъанды.

     17 февральда Элбрусну тёппесине СССР-ни байрагъы орнатылгъанды

1942 жылда июльда фашист аскерле Донну жанындан Шимал Кавказгъа чабыуулну башлайдыла. Аскер-техника жаны  бла онглу немеслиле алгъа терк барадыла. Гитлер командованияны муратлары уллу эдиле:  къысха заманны ичинде Кавказ тауланы зорлап, Тбилиси, Кутаиси, Сухуми жанына чыгъып, анда нефтьни къолгъа этерге, Жууукъ эм Узакъ Востокну къыралларын къорууларгъа эмда   Тюркню фашист блокга къошаргъа.

 Уллу Хорламны  74-жыллыгъына
Хабазчы жаш Тюбейланы Хаким билимге итиннгенди. Эл школну бошагъандан сора Пятигорскда рабфакга киргенди, ызы бла Нальчикде пединститутда окъугъанды. Бек мамыр усталыкъда ишлер, атасы Хажи-Омарча, жамауатына жарар акъылы бар эди, алай кюйсюз уруш аны умутларын бир да жан аурутмай юзгенди.

     Акъ-Суудан Махийланы  Юсюпню жашы Жагъафарны 1984 жылда жаз башында чакъыргъан эдиле аскерге. Узакъ да бармай, Дондагъы  Ростов тийресинде орналгъан  окъутуу аскер бёлюмге тюшеди. Эки ай турады жаш анда. Кече-кюн да  топдан атдырыргъа тюшеди. Марагъан илишанын агъызмай къоймайды. Аны ючюн командирлеринден кёп кере ыспас ала тургъанды.

                                         Жууапла табылмагъан соруула
Мен кимме, къайданма, киши жерине къалайлыкъ бла тюшгенме, не болгъан эди манга, мени атама бла анама, тенглериме, миллетими адамларына деген акъыл башыма биринчи кере къачан келгенин шёндю эсиме тюшюралмайма, тюзюн айталлыкъ тюйюлме. Жаланда мен билген – аллай сагъышла башыма эртте киргендиле, мен школгъа жюрюп башлагъынчы, окъургъа эм жазаргъа юйреннгинчи.

   Гитлерчи ууучлаучуланы ууатыугъа, 1941-1945 жыллада Уллу Ата журт урушда Хорламны келтириуге Къабарты-Малкъарны халкълары да уллу къыйын салгъандыла. Аны жашлары бла къызлары битеу фронтлада жигитлеча сермешгендиле, батырлыкъны юлгюлерин кёргюзтгендиле.

  Геляхланы Исхакъ атамы экиге айланнган эгечини баш иеси эди. Ол бизни юйге келип, атам бла стол артында сагъатла бла олтуруп, кёп хапар айтып кетиучюсю бюгюн да эсимдеди. Биз а, сабийле, ойнай кетип,  бирде уа шошайып, хапарларына къулакъ салып  тынгылагъанбыз.  Алай, жарсыугъа,  ол заманда кёп затны ангыламагъанбыз.  Бирде уа  алагъа школну директору   Холаланы Якуб да къошулур эди.  Сора ючюсю да  озгъан жылларын эсгере, ингир къарангысына  дери олтурур эдиле.