Низамлыгъы бла башхалагъа юлгюлюдю

Жаникаланы Чукай гитчелигинден окъуна низамлы болгъанды, эриннген деген затны билмегенди, жууаплылыкъны  сезгенди. Мектепде иги окъугъаны бла къалмай, спорт бла кюрешгенди: футбол команданы санында кёп эришиулеге къатышып, махтаугъа, саугъалагъа да тийишли болгъанды. Шахарда тургъанлыкъгъа, элге барып, чалгъы чалгъанды, дырын жыйгъанды.

Къурулуш ишге да жюреги сабийликде окъуна тартхан эди. Атасы аллай ишни къолгъа алса, анга болушмай къоймаз эди. Аны себепли школну бошагъанлай, жаш, арсарсыз, «Къурулушчу» колледжге киреди. Анда да тюрлю-тюрлю конкурслагъа къатышып, атын айтдырмай къоймагъанды.

Дагъыда спорт бла кюрешгенди, ДОСААФ бардыргъан эришиулеге  къатыша, кёп кере айырмалы болгъанды. Тизгин болуп барыргъа, автоматны терк чачаргъа бла жыяргъа да юйреннгенди.   

Колледжни бошагъандан сора уа, атасы бла анасы билимин андан ары ёсдюрюрюн сюйгендиле. Алай жаш а: «Ашыкъмагъыз, аскерден къайтсам, бийик билим да алырма», – деп жууаплагъанды. Сора военкоматха жюрюй кетип, аскерге алырларын тилеп, ол муратына да жетеди. Алай бла Санкт-Петербургда аскер бёлюмге тюшеди.
 
Таулу жашны тирилигин, чёрчеклигин  анда да эслегендиле, башхалагъа юлгюге кёргюзтгендиле. Анга уа  Далхатха бла Асиятха келген ыспас къагъыт да шагъатлыкъ этеди. «Хурметли Далхат Хамзатович бла Асият  Магомедовна, сизни жашыгъыз Жаникаланы Чукай аскер борчун бет жарыкълы толтургъаны, анга буюрулгъан жумушну заманында эмда тынгылы тамамлагъаны, право низамны, жамауатны арасында къоркъуусузлукъну, тынчлыкъны сакълаугъа аслам эс бургъаны, адеплилиги, тизгинлилиги бла да айырмалыды.

Ол тенглерине юлгюдю, аскер низамгъа бир кере да бузукълукъ этмегени ючюн дайым махталады. Жашауунда мындан ары да бет жарыкълы боллугъуна ийнананабыз. Аллай аламат жаш ёсдюргенигиз ючюн уллу ыспас этебиз. Ол Ата журтну керти къоруулаучусуду. Чукай чынтты таулу жашды, деп таукел айтыргъа боллукъду.

54302-чи аскер бёлюмню командири Д.М. Мороз».
         
Мен Чукай бла телефон бла ушакъ этгенимде, ол былай айтхан эди: «Алгъа къыйналыргъа да тюшгенди, алай аз-аздан аскер жашаугъа, низамгъа тюзелгенме. Бош заманымда футбол ойнайма, спортну башха тюрлюлери бла да кюрешеме. Аскерде алайсыз жарамайды. Аскер бёлюмню атындан футболдан эришиулеге терк-терк къатышама… Не тюрлю ишге да кёлюнгю салсанг, ол къуралмай къалмайды».

Чукай командирлерине бек ыразы болгъанын, аладан кёп ахшы ышанлагъа юйреннгенин да айтады. Жашауда кеслерини билимлерине, окъууларына базыннганланы, усталыкъларыны эбине жетгенлени жаратады. Жашауну алгъа элтирик кюч да ала болгъанларына ийнанады. Келир заманнга таукел къараргъа, муратларынга жетерге итинирге керекди ким да деп, алай оюмлайды.

Дагъыда Чукайны малкъар тилибизде шатык сёлешгени сейир этдиргенди. Не эди да сора, дерикле да болурла, алай бусагъатда жаш адамларыбыздан кёплери ана тиллеринде иги сёлешалмайдыла. Чукайны уа жомакъларыбыздан, таурухларыбыздан да хапары уллуду. «Малкъар тилде басмаланнган  китапланы кёп окъуйма. Аскерге биргеме Къулийланы Къайсынны назму жыйымдыгъын алгъанма», – дегенди ол.

Энди жашны аскерде болжалыны жартысындан асламы ётгенди, жарыкъ муратлары алдадыла, ол алагъа жетмей къалмазлыгъы баямды.