Къысха хапарла

УРУШНУ БИР КЮЙЮ

Уллу Ата журт урушну заманында урушдан «къысталгъан» таулу жашланы бир къаууму, туугъан халкъларын налат Сталин къайтмазгъа сюргенине ийнанмай, Малкъаргъа келгенде, ата-аналарын, ахлуларын, юйдегилерин тапмай, аланы излеп, Къазахстаннга, Къыргъызстаннга бара эдиле. Бир-бирле уа анда да юйюрлерин табалмай, жангыдан урушха къайтыр мадар этип болгъандыла.

Аллай жашланы бири анамы жууугъу Холамханланы Алийни жашы Къурман, урушда этген жигитлиги ючюн анга бир ненча кюннге солуу берилип, Малкъаргьа келген эди. Ол туугъан жеринде халкъын тапмай, ызына –  урушха къайтып, тас болуп къалгъанды. «Аны бир жерде тауушу чыкъса, бек сюерик эдим, кеси да бек иги, бек оюнчу жаш болуучу эди», - деп, анам Гюрюкланы Хазинер бек жарсыгъанды.

БЫХЫЛА

«Бизни таулу сабийле сабийлик кёрмегендиле. Уруш бошала, жарлы халкъыбызгьа сюргюн этдиле... Ач да, жаланнгач да болгъанбыз, учузлукъ, артыкълыкъ да сынагъанбыз. Бир жол кече таулу жашчыкъла жыйылып, колхоз бахчагъа быхыла урларгъа баргьан эдик. Ханс ичине кирип, къалауур бир жанына кетгинчи сакълап тургъаныбызлай, мен, жукъу къысып, жукълап къалгъан эдим.

Эрттенликде уянсам, киши да жокъ. Нёгерлериме да ачыуланып, къоюнуму, хуржунларымы да быхыдан толтуруп, юйге келсем, аллайгъа кел – нёгерлерими тутуп кетип тура эдиле. Ала бир ненчашар жыл олтуруп, алай чыкъгъан эдиле», - деп, атам харип бу хапарны жилямсырап айтыучу эди.

УРУ

Бу хапарны манга таныш къызым айтханды.

Бир кече ишден кечирек да болуп келе эдим. Энди жетген заманым. «Менден омакъ да, ариу да ким барды!» - деп келе тургъанымлай, ызымдан бир къабартылы жаш жетип:

- Сени ашырыргьа боллукъмуду? - деп сорду.

- Сау бол, мен юйюме жете турама, - дедим. Ол да, кёп жалынмай, акъырынчыкъ сызгъыра озгьанлай, мен юй ишленирге къазылып тургъан уругъа кетдим. Сыдырьшгъан билегими да ышый, къымсыз болуп, ыйлыкъгьан да этап олтурама. Урудан кесим чыгъаллыкъ тюйюлме да, автобус тохтагъанлай, адамладан болушлукъ тилерме деп, акъылым алайды. Солургъа окъуна къоркъуп тургьанымлай:

«Къолунгу бери узат», - деген ауаз эшитдим. Ол биягъындагъы къабартылы жаш эди.

- Уругъа кетгенинги чурукъчукъларынгы тауушу тохтагьанлай окъуна ангылагьан эдим. Былайны бюгюн къазгъандыла, мен да аз къалгъанма кетерге. Ёхтемлик аламат ишди, алай аны да чеги барды, - деп, юйюме жетдирип, жырлай-жырлай кетген эди.

Мен а ыспассыз болгъаныма ачыуум келип, хапарымы атама айтханымда, атам харх этап кюлген эди. Мен а не этерик эдим: аямай жилядым.

ГЮЛ ТАХТА

Бир жол Эдик, Маммачыкъ, Маула, оноулашып, рестораннга барабыз. Энди жетген заманыбыз. Ахчабыз кёп, халыбыз аламат. Бизнича ким барды деп, парк ресторанда олтурабыз. Иги жылыннган да этгенбиз, алай нек эсе да кетер акъыл а келмейди. Мен хауагьа чыгъама да бир кишини гюл тахтагьа кирип... кёреме. Сагьыш эте да турмай: «Эй, гюл тахтагъа да терен кирип, ол эте тургъанынг неди?! - деп, жумдуругъум бла жухуна жетдиреме.

- Ой, ёлтюредиле, болушугъуз! - деп, оруслу кишичик хахайны басады. Алайлай къызып тургъан тенглерим, жете келип, мени яхшы къыллайдыла. Танг эрттен сууукъдан къалтырап, эс жыйсам, рестора аллында, юсюм, башым да тозурап, болгъаным да сыдырылып, гюл тахтаны ичинде жатып тура эдим. Оллахий, асыры ачыуланнгандан аягъым басханны кёзюм кёрмей, Экинчи Чегемге жаяулай, халкъ къопхунчу жетген эдим. Бир ауукъдан а тенглериме тюбейме.

- Алан, сен ол кече къайры думп болгъан эдинг, бир иймансыз  къарыусуз оруслу кишичикни къычырыгъын бардыра тура эди да, биз аны яшхы сопакълап кетген эдик, - деп хапарлагъан эдиле.