«Манга хари ш да кесича сейир кёрюнеди»

Журналистика ишни кёлю бла сюйген, бийик даражалы журналист форумлада, эришиуледе алчы жерлеге тийишли болуп, миллетни атын игилик бла айтдырып тургъан къызыбыз Къадырланы Зульфияды. Аны Черек районда танымагъан хазна адам да болмаз, фахмулу къызыбыз Россейни Журналистлерини союзуну келечисиди, «Черекские вести» газетде ишлегенли жыйырма юч жыл болады. Дагъыда Къашхатауну жаш тёлю арасында «Медиа» бёлюмню бардырады. Ол бюгюн бизни ушакъ нёгерибизди. 

- Зульфия, сен редакцияда не замандан бери ишлейсе эмда редакциягъа къалай келгенинги юсюнден да айтсанг эди?

- Ишде манга «редакцияны сабийи» дейдиле. Ол бошдан айтылмагъанды, анда ёсгенме, биринчи кере сегизиничи классда болгъанымда келген эдим жазаргъа. Ол кезиуде Къашхатауну маданият юйюнде малкъар тилден бла адабиятдан окъутхан Биттирланы Зухра  журналистика кружок ачады, мен да ары жюрюп башлайма. Ол заманда окъуна жашауумда бу усталыкъны сайларча сюйгеними ангылайма. Ким болургъа сюесе деп сорсала  да, журналист деп айтыучу эдим. Аны себепли сегизинчи классдан башлап, штатдан тышында анда ишлеп, материалла жазып башлагъанма. Жашагъан да редакцияны къатында этгеним себепли дерследен бош заманымда анда тургъанма.

Школну бошагъанымдан сора юйде медицина жаны бла барлыгъымы сюйгенликге, мындан ары журналистикада ишлер ючюн КъМКъУ-да  филология факультетге кирген эдим. Ол заманда да газет бла байламлыкъ жюрютгенлей тургъанма. Ол кезиуюде «Черекские вестини» баш редактору Ксаналаны Идрис болгъанды. Мен да, штатда ишлерча амал этеди, аны себепли биринчи курсдан сора заочнагъа кёчюп, онтогъуз жылымдан башлап  сюйген газетимде ишими башлайма.

Уяналаны Розаны бёлюмюнде эдим, ол да, башха коллегаларым да мени не заманда да редакцияны сабийича кёргендиле, хар бири да билеклик этгендиле, аны ючюн  хар бирине да ыразыма. Хар туугъан кюнюмде, къууанчымда, жарсыуумда  да коллективим  къатымда болгъанды, ол мени экинчи юйюрюмдю. Бюгюнлюкде аланы сабийлерин да кесими къарындашларыча, эгечлеримича кёреме, байламлыкъ жюрютебиз.

- Сени бу ишни сайлагъанынга сокъуранмагъанынга толу ийнандым. Кесинги башха усталыкъда уа сынарыкъмы эдинг?

- Манга хар иш да кесича сейир кёрюнеди. Хар заманда да окъугъанлай, билим алгъанлай турама. Адам бир усталыкъгъа юйренип, аны бла тохтап къалса, тюз сунмайма. Ненча жашай эсе да, анча заманны окъуп, билим алып турургъа керекди деген оюмну тюз кёреме. Журналистика ишни уа энчи нек сюеме десенг, кёп сейир инсанланы таныргъа, аланы усталыкъларыны юсюнден билирге амалынг болгъанлай турады. Ол манга не заманда да сейир кёрюнеди, алай инсанла бла тюбеп, аланы жашаууларын, усталыкъларыны юсюнден билялгъаныма къууаннган этеме.

Жазгъанын окъуучулары сюйюп сакълар ючюн, журналист хар заманда да билимин ёсдюргенлей, жангы затлагъа юйреннгенлей турургъа керекди. Республикада, андан тышында бардырылгъан эришиулеге, форумлагъа да къатышханлай турама. Москвада бардырылгъан курслада да къауум кере болгъанма.

- Ара шахарда билим алгъаныннгы юсюнден да айтсанг эди.

- Форумлагъа терк-терк къатыша тургъаным себепли, бир кере Москвада бардырылгъан  конкурсха къатышыргъа чакъырадыла. Ары мени сайларыкъларына ийнаннган да этмей эдим, алай билимими сынаргъа. Хар буюргъан ишлерин этип, ашырып тургъанма. Бир айдан а, сёлешип  сайлауну ётгеними билдирип, Москвада «Жангы медиаланы мастерскоюна» чакъыргъандыла. Ол Россейни Правительствосуну проекти болгъанды, кеси да биринчи кере бардырыла эди.

 Анда басмада ишлегенлени телевидениягъа,  телевиденияда ишлегенлени уа басмагъа ашыргъан эдиле. Аны ючюн хар бирибизге да ол иш къыйыныракъ кёрюннгенди. Белгили теле-журналист Владимир Соловьев мени кесини къауумуна сайлагъан эди. Ол бардыргъан бериулеге къараучума, ол телевизорда манга огъурсуз, къаты адамча кёрюне эди. Аны ючюн аллай адам бла къалай ишлерикме деп жарсыгъан да эте эдим. Алай жашауда ол жарыкъ,  терен билимли адам болгъанын ангылагъан эдим.

Курсла тёрт айны бардырылгъандыла, ол заманны ичинде телевидения жаны бла кёп сейир затлагъа юйретгендиле. Анда бир бош сагъатынг болмай эди. Окъуу кюнюнг, эрттенликде сагъат бешде зарядка, ызы бла паркда чапхан бла башланнганды, бир кюнню къояргъа эркинлигин болмагъанды, хар кюнюнг сагъаты бла не этерге кереклиси жазылгъанлай тургъанды. Барыбызда бир энчи болумну юсюнден бериуле да хазырлап, аланы презентациясын да этген эдик. Манга «Аниме сабийлени ёлтюреди» деген эм къыйын темаладан бирин берген эди. Ол жашауумда иги билим, сынам берген заман болгъанды.

Владимир Соловьёвну хар бериуюне да студияны залында олтуруп  къарагъанбыз. Шимал Кавказдан мен жангыз болгъанма, бизни таматагъа намыс бергенибиз къаныбыздады деригим келеди. Ол студиягъа кирген кезиуде  башхала олтуруп тургъанлыкъгъа, хар заманда да, юйреннгенимча, ёрге туруп намыс бере эдим. Бир кере уа, ол  хар заманда да мен кирсем ёрге нек тураса дейди, мен анга намыс бергеними магъанасы болгъанын билгенде, ол анга бек сейирсиннген эди. Ол Шимал Кавказны кёп адетлери аны сагъыш этдиргенин да айтады. Бютюнда ёсюп, юйюр къурагъан сабийле, къарт ата- аналарына алай нек тартылып тургъанларын  ангыламагъанын да айтады. Бизде къартха намыс бермеген бек уллу айыпха саналгъанын, къартла тургъан юйлеге таматаларыбызны бермегенибизни билгенинде, ол анга сейир этип, сагъышлы болгъан эди.  Бу проект бошалгъанындан сора, мени энчи белгилеп, кесине  ишлерге чакъыргъан эди.

- Владимир Соловьёв бла ишлерге хар журналистге да амал берилмейди. Сен Москвада ишлерге унамай, артха туугъан элинге къайтханса. Аны сылтауу недеди?

- Ара шахардан бери келгенимде, туугъан жерими ариу, берекетли, таза болгъанын бютюнда бек сюйгенме. Туугъан жерими, ата-анамы къоюп кетерге сюймейме. Сабийле да намысха, адетге уллу эс бурулгъан жерде ёсселе сюеме. Ким не айтса да, уллу мегаполиследе жашагъан сабийле тюрленнген этедиле.

- Бюгюнлюкде миллетибизни жарсыуларындан бири – элледе окъуна жашагъан сабийле ана тиллеринде хазна сёлешмейдиле, жангы технологиялагъа да бек алданадыла. Сизни юйюрде ол жаны бла болум къалайды?

- Биз юйде тауча сёлешебиз, мен анга уллу эс бурама, ана тилибизни сакъларгъа борчлубуз. Ол жаны бла жашны дзюдодан тренери Жангуразланы Хакимге  ыразылыгъымы билдирирге сюеме. Ол жашчыкъланы адетге, намысха къаты болургъа юйретеди, ана тилге да бек сакъды. Абадан къыз медицина колледжде экинчи курсда окъуй турады, андан гитче онунчу классдады, ол да журналистиканы бек жаратады. Окъуудан тышында кружоклагъа жюрютгеним себепли телефонда олтурургъа заманлары къалмайды. Сабийни заманын бошуна къоратмагъанлай, билимге итиндирирге кереди.

Мындан ары къаллай муратларынг бардыла?

- Хар заманда да окъургъа сюйгенле аз болмайдыла,   абаданланы, жашланы араларында да газетни сюйюп сакълагъанла асламдыла. Кесаматчыларым  атам Сабитжан бла анам Светланадыла. Атам хар заманда да газетни, бютюнда мени жазгъанларымы тинтгенлей тургъаны мени бек къууандырады. Айтханым, мындан ары да, бу ишими бардырып турургъа сюеме, аллай муратлыма. Жашау артха айланып, не ишни сайлайса деселе да, журналистиканы айтарыкъ эдим.