Хар иш – кеси заманында

Бусагъатда жашау ашыгъышлы халда озгъаны себепли бизге къауум ишни бир жолгъа тамамларгъа тюшеди. Ишчи нёгеринг бла ушакълашыргъа, иш бла байламлы жазыуланы этерге, тенг къызынга соцсетьледе  жууапла берирге – хар затны да бир жолгъа тындырыргъа юйреннгенбиз.

Алай бир жолгъа  юч жумушну эбине жетдирирге хунерли Юлий Цезарьча кюреширге итиннгенлени  ишлерине заран жетгени жашырын да болмаз. Андан сора да, ол хал саулугъубузгъа да иги тюйюлдю. Аны бла байламлы саулукъ темагъа жораланнган материалны федерал газетледе басмаланнган тинтиулеге кёре жарашдырып хазырлагъанбыз.

Телевизоргъа къарай эшиу эшсе, тамамды

Бир жолгъа аслам борчну толтурургъа керекди деген  оюм бизни жашауубузда технологияланы айныгъанлары бла жаратылгъанды. Компьютерле ол халда зарансыз ишлейдиле.  Чертип айтханда, ала бир борчдан башхасына женгил кёчедиле, биринчисин  ишчи «эсине» кёчюрюп.

Адамла уа алай болалмайдыла. Бир жумушдан башхасына терк бёлюнюрге бир ненча секунд керек болады анга.  Андан сора да,  биринчи кезиуде мыйыгъа  жангы жумушха тюзелирге заман изленеди.  Аны ючюн  адам, темир машинача болалмай, бир кесек абызырап къалады.

- Жаланда харкюнлюк борчланы эталабыз биз тохтамагъанлай бир жолгъа, орусча айтханда, рефлексия даражада толтурургъа юйреннген ишлени, - деп бегитеди оюмун медицинаны доктору Тео Компернолле,  мыйыны ишине бла психотерапиягъа жораланнган тинтиулени автору. – Сёз ючюн,  биз азыкъ ашаргъа эм телефонда соцсетьлеге къараргъа  бир кереге жетишебиз. Хунерли эшиу эшиучю тиширыула уа, телевизоргъа къарай, бир чыкларын да ычхындырмайдыла, аланы къоллары автоматика халда тебедиле.

Руль артында хапарлашыу ичгиден да заранлыды

Алай аллай бош ишлени окъуна бирден тындырыу да бирде къыйын болуп къалады. Телевизоргъа къарай ауузлансакъ, биз ашны татыуун иги ангыламайбыз эмда тойгъаныбызны бла къалгъаныбызны да тынгылы билмейбиз. Сора ишни юсюнден не айтыр кереклиси барды! Инсан бир башха затха акъылын бёлмей, жумушун эсин жыйып тамамламаса (сёз ючюн, смартфонда жангы билдириуге акъылын бёлсе), аны жетишимлилиги иги кесекге аз болады.

Анга Мичиганны университетини (АБШ) алимлерини кёп болмай бардыргъан тинтиулери да шагъатлыкъ этедиле. Ала юч жюз студентге  компьютерде тестле тамамларгъа буюргъандан сора, аланы экранда чыкъгъан реклама бла эслерин бир жанына бургъанлай тургъандыла. Анга эслерин юч секундха бургъан жаш адамла  халатланы башха замандан эсе юч кереге кёп этгендиле! Тёрт секунддан асламыракъ кезиуге акъыллары бёлюннгенде уа, терс жууаплары тёрт кереге кёбейгендиле.

Кёп борчла салыу адамны ишни тюз тамамлаууна угъай, терк сагъыш этип, анга кёре  терк тебиуюне да заранлыды. Юта университетден (АБШ)  Джеймс Стрейерни бла Джейсон Уотсонну  тинтиулерини эсеплерине кёре уа,  машинаны жюрютгенде телефон бла сёлешиу руль артына эсирип олтургъандан эсе  къоркъуулуду. Нек дегенде  ол кезиуде адам жол белгилеге, баннерлеге, жаяулай баргъанлагъа хазна эсин бурмайды, заманында жол жорукъланы толтуралмайды.

Стресс халла ёсе барадыла

Бир жолгъа бир ненча ишни тамамлагъан  саулукъгъа да заранлыды. Бек биринчиден, бир процессден башхасына кёчюу стрессни  жаратылыууна сылтауду: ишибиз  кёп, бир затха да жетишалмайбыз, кеч къалабыз!  Стресс а, кесини жанындан,  кортизол гормонну  къуралыууна себепди, ол а инсанны юйрениу хунерине, башха  затларына да (окъуудан башлап, сингирлени айныуларына дери)  заранын жетдиреди. Алайды да, жайгъа жарауланы хайырындан санларынгы тап халгъа келтирирге, аны бла бирге тыш къыраллы тилге юйренирге бирден кюрешиу артыкъ хайырлы боллукъ тюйюлдю.

Экинчиден, кёп борчланы салыу бизни  акъылыбызны айныууна, ёсюуюне чырмаулукъ этеди. Лондонда психиатрия институтну  алимлерини тинтиулерине кёре, ишни кёзиуюнде жангы келген письмолагъа, электрон жангылыкълагъа бёлюнюу оюмлау къылыкъны  наркотик ичиуден неда жукъламай туруудан эсе бегирек азайтады.

Ючюнчюден, кёп борчланы салып, аланы тамамларгъа  итинип туруу кеси кесибизни алдатып туруугъа ушайды. Биз бир жолгъа юч ишни да тынгылы тамамлагъанча кёрюнеди мыйыгъа. Кертиси бла уа аллай ишлени эсеплери биз аланы хар бирин энчи тындыргъандан эсе иги да осал боладыла.

Айдаболланы Джамиля хазырлагъанды.
Поделиться: