Тарых

Фашист Германияны тобукъландыргъан солдатладан битеу къыралда да бек аз адам къалгъанды. Мисир улу да дуниясын алышындыргъанды. Жатхан жери жумушакъ болсун.  Кесини юсюнден  хапарны ол белгили журналист Къулбайланы Алийге айтханды. Аны къатлап беребиз.

Биринчи Украина фронтну командующиси Совет Союзну Маршалы И.О. Конев къол салып, рядовой солдат Мисирланы Шаухалгъа берилген бюсюреу грамотада жаланда тёрт сёз бардыла: «Сердечное спасибо за отличную службу!» Уллу Ата журт урушну ветераны махтаулу совет аскер башчыны ол сёзлери жазылгъан грамотаны бек уллу саугъаныча сакълагъанды.

Эки ай чакълы озгъан болур эди мен къоншум Ахматха бармай тургъанлы. Эрттен бла эртте ишге кетеме, юйге да кечирек келирге тюшеди, арыгъан кибик да этесе. Эриннгенлик да болур, сора бюгюн къалгъанлыкъгъа, тамбла барырма деп болжалгъа саласа.

Эртте заманладан бери малкъар халкъы жашагъан жерлеге жолоучула, саудюгерчиле, алимле келе тургъандыла. Ала  жерибизни ариулугъун, халкъыбызны жашау турмушун тинтгендиле. Аланы юслеринден газетледе, журналлада жазгъандыла, китапла чыгъаргъанла да болгъандыла. Бюгюннгю тёлю, алимле алагъа  уллу эс бурадыла.

Къарыулу адам эм белгили уучу Жаппуланы Жатчыны Бахсан ауузунда танымагъан, аны къарыулулугъуну, уста уучу болгъаныны юсюнден билмеген адам жокъ эди. Ол Килар Хашировдан иги да алгъа кеси аллына Минги тауну эки тёппесине да ёрлеген эди.

Дуния жаратылгъанлы бери адам улусу жашаргъа юй-журт, малына халжар, къора, орун, бау, ашын-сууун тутаргъа гуму, тийресин бегитирге хуна ишлегенди. Ол тёре бюгюнлюкде да барады. Шахарлада, элледе кёре турабыз бири биринден ариу юйлени. Сейирлик табийгъатыбызгъа ариу накъышлача къошуладыла ала, къууат бере тийреге. Бирлерини тышлары тюрлю-тюрлю боялып, башхалары къызыл-сары кирпич бла жасалып. Хар бири да кесича ариу.

Биз кесибиз окъуна иги билалмайбыз ансы  таулада, тау элле тийрелеринде атсыз  хазна таш, агъач окъуна жокъду. Аланы хар бирине,  халларына кёре неда бир затха ушатып, бир иш бла байламлы атла аталып къалгъандыла.

Белоруссия фашист ууучлаучуладан азатланнганлы – 75 жыл
Бир ненча жыл мындан алгъа  Уллу Ата журт урушну жылларында Белоруссияны агъачларында душманнга кюреш бардыргъан  партизанланы юслеринден кёп сериялы фильм кёргюзтюлген эди. Ма анда таулу жашны юсюнден да хапар барады. 

Лётчик жашыбыз Малкъондуланы Хашимни ачыулу къадарыны юсюнден, редакциягъа келип, аны туугъан къарындашы Харун айтханды. Ахыр кере ол аны 1940 жылда Львов шахардан бери къысха отпускун ётдюрюрге келгенинде кёрген эди. Ёлгенини юсюнден республикагъа биринчи извещение аны юсюнден келгенди. Хашим 21 жылында Латвияны къоруулай жоюлгъанды - душман огъу аны тюз да тюз жюрегине тийген эди. Юйюр къурамагъанды, къабыры да тыш къыралдады, дегенди бизге Харун.  

Малкъар Россейге къошулгъандан сора таулуланы башха халкъла бла экономика, политика, культура байламлыкъланы   бютюнда  кенгертирге онглары  болгъанды. XVIII—XIX ёмюрледе Малкъарны географиясына, тарыхына, халкъны жашау турмушуна, культурасына сейир ёсгени эсленеди. Бери тыш къыраллы, Россейли экспедицияла къуралып, тинтиуле бардырылып башлайдыла. Гюльденштедт, Рейнеггс, Паллас, Потоцкий, Клапрот, Боссе, Шаховской, Бларамберг эм кёп башха  алимле кеслерини китапларында таулуланы юслеринден сейир шартланы басмалайдыла.  

Жангы жыл бла алгъышлауну ахшы тёреси – Брежневден

Къыралыбызны башчылары Жангы жылны кечесинде халкъны байрам бла алгъышлагъанлары тёре болгъанды. Бек биринчи уа алай ЦК КПСС-ни Генеральный секретары Леонид Брежнев 1970 жылны 31октябринде этген эди.